Sanayide Gelişmeler ve İstihdam Eğilimleri, Kasım 2021
2 Kasım 2021
-SPM: “EYLÜL-2021 AYINDA İŞSİZLİK ORANININ AĞUSTOSA GÖRE 0,8 PUAN AZALARAK YÜZDE 11,2 SEVİYESİNE İNECEĞİNİ TAHMİN EDİYORUZ”
-“EYLÜL AYINDA TARIM DIŞI İŞSİZLİK ORANI DA 1,0 PUAN AZALARAK YÜZDE 13,2 SEVİYESİNE İNEBİLİR”
-“SAĞLAM İŞLERDE ÇALIŞANLARIN YÜZDESİ YANİ EĞRETİ OLMAYAN İSTİHDAM ORANI (EOİO) AĞUSTOS-2021’DE YÜZDE 28,9 OLDU”
-“AĞUSTOS 2021’DE KADINLARDA YÜZDE 15,9’A DÜŞEN EOİO; ÇALIŞMA ÇAĞINDAKİ HER ALTI KADINDAN SADECE BİRİNİN "İYİ" İŞLERDE ÇALIŞTIĞI ANLAMINA GELİYOR”
İşgücü piyasaları göstergelerine dair isabetli tahminleri ile tanınan Sosyal Politikalar Araştırma Merkezi (SPM), Eylül-2021 ayında işsizlik oranının Ağustos ayına göre 0,8 puan azalarak yüzde 11,2 olarak gerçekleşeceğini tahmin etti.
SPM, tarım dışı işsizlik oranının da azalarak yüzde 13,2 olarak gerçekleşeceğini öngörürken; mevsimsellikten arındırılmış tarım dışı işsizlik oranının 0,6 puan azalarak yüzde 13,6 olarak gerçekleşeceğini hesapladı. İstihdam oranının 0,3 puan artışla yüzde 46,5 seviyesine ulaşacağını bildiren SPM, Eylül-2021 ayında sanayi istihdamının ise ufak bir artışla 6 milyon 247 bin kişi düzeyine inmesini bekliyor. TÜİK, Eylül-2021 ayına ait işgücü istatistiklerini 10 Kasım 2021-Çarşamba günü ilan edecek.
SPM’nin Kasım-2021 “Sanayide Gelişmeler ve İstihdam Eğilimleri” çalışmasının sonuç bölümünde; Temmuz-2021 itibarıyla ‘yeni normal’e dönüşün başladığı, pandemiye bağlı olarak gelen kısıtlamaların kaldırıldığı anımsatılarak, aynı tarihte kısa çalışma ödeneği ve işten çıkarmaların yasaklanması gibi önlemlere son verildiği kaydedildi.
"Her ne kadar kısıtların kaldırılması ve mevsimsel etkilere bağlı olarak gördüğümüz ekonomik canlanmanın işsizlik oranlarını azaltıcı yönde etkisi olmasını beklesek de, işten çıkarma yasaklarının sona ermesinin işsiz sayısını arttırması şaşırtıcı olmayacaktır." denildi.
Fiilen ‘işi olmayan’ bireylerin resmi tanımlara göre ‘işsiz’ kapsamına girmemesinden ötürü işgücü piyasalarındaki ‘gerçek’ tablonun geleneksel oranlara ne kadar yansıdığını görmek için (geleneksel göstergelere ek olarak) işgücü piyasalarındaki gelişmelerin daha sağlıklı okunmasına yardımcı olacak alternatif göstergelere ihtiyacın daha da güçlü biçimde devam ettiği belirtilen SPM çalışmasında,“Dolayısıyla SPM bültenlerinde düzenli olarak yayınladığımız Eğreti Olmayan İstihdam Oranı (EOİO) göstergesinin ayrıca önem kazandığının altını bir kez daha çiziyoruz” değerlendirmesine yer verildi.
Sağlam işlerde çalışanların payını gösteren EOİO, bu Ağustos ayında geçen yıla göre 2,1 puan iyileşti
EOİO’nun seyrinin, Türkiye işgücü piyasasında pandemiden önce 2019 sonundan itibaren işgücüne katılım oranlarında (İKO) görülen hızlı daralmayla uyumlu olduğu bildirilen SPM çalışmasında “Ancak pandemiyle kötüleşen durumun gözden kaçırılmasına sebep olan resmi işsizlik oranlarının aksine, EOİO göstergemiz istihdamda Mayıs 2020 döneminden sonra Covid-19’a bağlı olarak hızlanan düşüşü başarıyla yakalıyor. Önerdiğimiz tanımlar ışığında Ağustos 2021 ayına ilişkin EOİO yüzde 28,9 olarak buluyoruz” denildi. Bu oranın Temmuz ayına kıyasla artmakla beraber, geçtiğimiz yılın aynı döneminden de 2,1 puan yüksek olduğu vurgulanan çalışmada, “Diğer yandan eğreti olmayan istihdam oranının TÜİK tarafından açıklanan geleneksel istihdam oranından 17,3 puan daha düşük olması dikkate değer bir husustur” denildi.
Erkek çalışanlar için EOİO’nı Ağustos 2021 itibariyle yüzde 42,2 olarak hesapladıkları ve bu oranın Temmuz ayından 1,3 puan yüksek olduğu ifade edilen SPM çalışmasında, “Kadın çalışanlarda ise durumun erkeklere göre çok daha vahim durumda olduğu görülmektedir. Kadınlarda EOİO, Ağustos ayı itibariyle, bir önceki aya göre 0,8 puan azalarak yüzde 15,9 seviyesine inmiştir ve hala çok düşük seyretmektedir. Bu da neredeyse, çalışma çağındaki her altı kadından sadece birinin ‘iyi’ işlerde çalıştığı anlamına gelmektedir” denildi.
SPM Direktörü Prof. Dr. Serdar SAYAN gözetiminde yapılan tahminler; TÜİK’ce açıklanacak olan genel işsizlik oranı, tarım dışı işsizlik oranı, mevsimsel etkilerden arındırılmış tarım dışı işsizlik oranı, istihdam oranı ve sanayi istihdamı rakamlarını kapsıyor. Tahminler, bu göstergelerin kendi geçmiş değerleri ile GSYH ve Sanayi Üretim Endeksi’nin (SÜE) geçmiş değerlerini kullanarak gerçekleştirildi. SPM, Kasım-2021 “Sanayide Gelişmeler ve İstihdam Eğilimleri” çalışmasının sonuçlarını açıklarken, Eylül-2021 dönemine ait 10 Kasım'da ilan edilecek işsizlik oranı tahminini de kamuoyuyla paylaştı.
TÜİK’in 10 Kasım 2021-Çarşamba Tarihinde Açıklayacağı İşgücü Piyasası Verilerine Dair SPM Tahminlerinin Yönü
SPM çalışmasında Ağustos-2021 döneminde sanayi istihdamının ufak bir artışla 6 milyon 247 bin kişi düzeyine yükselmesini bekledikleri bildirilerek “Ancak önceki bültenlerimizde altını çizdiğimiz gibi 2014 yılından bu yana çok başarılı tahminler yapmamıza izin veren modelimiz COVID-19 pandemisi gibi bir şokun işgücü piyasaları üzerindeki etkilerini öngörmeye elverişli değil. Dolayısıyla, COVID-19 şokuna bağlı olarak yayınladığımız tahminlerden sapmalar olması şaşırtıcı olmayacaktır” değerlendirmesinde bulunuldu.
TÜİK, Ağustos 2021 genel işsizlik oranını yüzde 12,0 olarak açıklamıştır. Bu oran Temmuz ayı işsizlik oranından 0,1 puan ve bir önceki yılın aynı ayından 1,0 puan düşük olduğu kaydedilen çalışmada, “İşsiz sayısı geçtiğimiz aya göre 16 bin kişi artmıştır. Tarım dışı işsizlik oranı ise Temmuz ayına göre 0,1 puan artmış ve yüzde 14,2 olarak seyretmiştir. Bu oran bir önceki yılın aynı döneminden 1,2 puan düşüktür.” denildi. Diğer yandan, “Mevsim etkilerinden arındırılmış (MEA) işsizlik oranı bir önceki aya göre sabit kalırken, tarım dışı işsizlik oranı 0,2 puan artarak sırasıyla yüzde 12,1 ve yüzde 14,2 olarak seyretmiştir.” değerlendirmesinde bulunuldu. SPM’nin Ağustos-2021 ayı işgücü verilerine dair diğer tespitleri ise şöyle:
İşgücü: Ağustos 2021’de işgücü, bir önceki aya göre yüzde 0,9 oranında artarak 33 milyon 500 bin kişi düzeyine çıkmıştır. Geçen yılın aynı dönemine göre ise yüzde 6,0 oranında bir genişleme söz konusudur. Bu da 1 milyon 900 bin kişinin daha işgücüne katıldığını göstermektedir. Mevsim etkilerinden arındırılmış işgücü bir önceki aya göre 4 bin kişi azalarak 32 milyon 671 bin kişi düzeyine inmiştir. Bu da bir önceki aya göre yüzde 0,01 oranında azalma, geçen yılın aynı dönemine göre ise yüzde 5,8 oranında bir genişleme olduğuna işaret etmektedir.
İşgücüne Katılım Oranı: Ağustos 2021 toplam işgücüne katılım oranı (İKO) yüzde 52,5 olarak açıklanmıştır. Bu oran, Temmuz ayından 0,4 puan daha fazlayken, geçtiğimiz yılın aynı döneminden de 2,1 puan yüksektir. Diğer yandan, mevsim etkilerinden arındırılmış işgücüne katılım oranı bir önceki aya göre 0,1 puan azalarak yüzde 51,2 seviyesine inmiştir. Bu oran geçen yılın aynı döneminden 2,0 puan yüksektir.
İstihdam: TÜİK Ağustos 2021 istihdam oranını yüzde 46,2 olarak açıklamıştır. Bu oran Temmuz ayından 0,4 puan, geçtiğimiz yılın aynı döneminden ise 2,4 puan yüksektir.İstihdam, hizmetler hariç bütün sektörlerde artmıştır.Tarımda 143 bin kişi artarak 5 milyon 503 bin; inşaatta 165 bin kişi artarak 1 milyon 851 bin; sanayide ise 206 bin kişi artarak 6 milyon 152 bin kişi seviyesine ulaşmıştır.
Kapasite kullanım oranlarında geçen yıla göre güçlü artış eğilimi Ağustos-2021’de de sürdü
SPM çalışmasında imalat sektöründe faaliyet gösteren firmaların yöneticilerinin TCMB İktisadi Yönelim Anketi’ne verdikleri yanıtlara göre hesaplanan “İmalat Sanayi Kapasite Kullanım Oranı” (KKO), Ağustos döneminde geçen yılın aynı ayına göre 3,8 puan artarak yüzde 77,1 düzeyine çıkmıştır. Bu rakamın Temmuz 2021 dönemi imalat sanayi KKO seviyesinden 0,4 puan yüksek oluğu bildirildi.
Çalışmada imalat sanayisinin üç alt ana dalı olan tüketim malları, ara malları ve yatırım malları imalatları için kapasite kullanım oranlarındaki gelişmeler de analiz edildi. Buna göre Ağustos 2021’de tüketim malları imalatı alt sektöründeki kapasite kullanım oranı bir önceki aya göre 0,1 puan azalarak yüzde 74,0 seviyesine inmiştir. Yine aynı dönemde ara malları imalatı KKO yüzde 80,0’dan yüzde 78,9’a inerken; yatırım malları imalatı KKO yüzde 70,2’den yüzde 74,8’e çıkmıştır.
SPM’NİN PANDEMİ SEBEBİYLE YENİ HESAPLAMAYA BAŞLADIĞI İKİ İSTİHDAM GÖSTERGESİ HAKKINDA:
Eğreti Olmayan İstihdam: TÜİK’in işsizlik verilerini uluslararası standartlara uygun biçimde toplamasına ve kamuoyunca yakından izlenen göstergeler olan işsizlik oranlarını uluslararası tanımları kullanarak hesaplamasına rağmen, pandeminin işgücü piyasaları üzerinde yarattığı benzeri görülmemiş etkiler işgücü ve işsizlik dinamiklerinde anomalilerin ortaya çıkmasına yol açtı. Bu anomalilere bağlı olarak, Türkiye (ve kimi başka ülkelerde) geleneksel tanımlara dayalı olarak hesaplanan resmi işsizlik oranları işgücü piyasalarındaki tabloyu sağlıklı olarak yansıtamaz hale geldi. SPM, mevcut literatürde sınırlı bir kullanıma sahip olan “eğreti istihdam” kavramından mülhem yeni bir gösterge tanımlayarak, 2020-Eylül ayında yayınlanan bültenden itibaren bu kavrama dayalı hesaplamalarını da yayınlamaya başladı. Eğreti olmayan istihdam kavramını tarım dışı işlerde, sosyal güvenlik kapsamında ve tam zamanlı çalışan kişilere atfen kullanacağız. Eğreti olmayan istihdam oranını ise “eğreti olmayan istihdam” da olan kişilerin kurumsal olmayan çalışma çağındaki (15 yaş üstü) nüfusa oranlayarak hesaplıyoruz. (Bu gösterge Ekim-2020 dönemi verilerinden itibaren, ‘Erkeklerde EOİO’ ve ‘Kadınlarda EOİO’ olarak da hesaplanmaya başlanmıştır.)
Geniş Tanımlı İşsizlik: Pandemi döneminde işsizlikteki gerçek tabloyu görebilmek için geniş tanımlı işsizlik oranlarına da bakılmalıdır. Resmi hesaplarda işsiz olarak nitelendirilenler, verinin toplandığı tarihe kadar olan son dört haftada işe başvurup da iş bulamamış kişilerdir. Fakat bu kişilerin yanı sıra son dört haftada işe başvurmamış ama çalışmaya hazırım diyen işsizler de vardır. Bu sebeple 2020-Temmuz ayından itibaren SPM Bültenlerinde “geniş tanımlı işsizlik oranlarını” her ay hesaplayarak duyurmaya başlamıştık. Ancak Nisan-2021 ayı bülteninden itibaren geniş tanımlı işsizlik oranı aylık yerine, 3 ayda bir yayınlanmaya başlanacaktır.
[ Notu İndir]