Sanayide Gelişmeler ve İstihdam Eğilimleri, Ekim 2021
9 Ekim 2021
SPM’ye göre Ağustos-2021’de tarım dışı işsizlik oranı azalarak yüzde 13,2 olarak gerçekleşebilir
-SPM: “AĞUSTOS-2021 AYINDA İŞSİZLİK ORANININ TEMMUZA GÖRE 0,5 PUAN AZALARAK YÜZDE 11,6 SEVİYESİNE İNECEĞİNİ TAHMİN EDİYORUZ”
-“1 TEMMUZ’DA KISITLAMALAR KALDIRILDI VE ‘YENİ NORMAL’E DÖNÜŞ BAŞLADI”
-“İŞTEN ÇIKARMA YASAKLARININ KALKMASININ İŞSİZ SAYISINI ARTIRMASINI BEKLİYORUZ”
-“DAR KAPSAMLI İŞSİZLİK ORANINDA HANGİ ETKİNİN BASKIN OLACAĞINI ÖNGÖRMEK İSE OLDUKÇA GÜÇ”
İşgücü piyasaları göstergelerine dair isabetli tahminleri ile tanınan Sosyal Politikalar Araştırma Merkezi (SPM), Ağustos-2021 ayında işsizlik oranının Temmuz ayına göre 0,5 puan azalarak yüzde 11,6 olarak gerçekleşeceğini tahmin etti.
SPM, tarım dışı işsizlik oranının da azalarak yüzde 13,2 olarak gerçekleşeceğini öngörürken; mevsimsellikten arındırılmış tarım dışı işsizlik oranının 0,2 puan azalarak yüzde 13,7 olarak gerçekleşeceğini hesapladı. İstihdam oranının 0,3 puan artışla yüzde 46,1 seviyesine ulaşacağını bildiren SPM, Ağustos-2021 ayında sanayi istihdamının ise ufak bir azalmayla 5 milyon 832 bin kişi düzeyine inmesini bekliyor. TÜİK, Ağustos-2021 ayına ait işgücü istatistiklerini 11 Ekim 2021-Pazartesi günü ilan edecek.
SPM’nin Ekim-2021 “Sanayide Gelişmeler ve İstihdam Eğilimleri” çalışmasının sonuç bölümünde; Temmuz-2021 itibarıyla ‘yeni normal’e dönüşün başladığı, pandemiye bağlı olarak gelen kısıtlamaların kaldırıldığı anımsatılarak, aynı tarihte kısa çalışma ödeneği ve işten çıkarmaların yasaklanması gibi önlemlere son verildiği kaydedildi.
"Her ne kadar kısıtların kaldırılması ve mevsimsel etkilere bağlı olarak gördüğümüz ekonomik canlanmanın işsizlik oranlarını azaltıcı yönde etkisi olmasını beklesek de, işten çıkarma yasaklarının sona ermesinin işsiz sayısını arttırması şaşırtıcı olmayacaktır." denildi.
Fiilen ‘işi olmayan’ bireylerin resmi tanımlara göre ‘işsiz’ kapsamına girmemesinden ötürü işgücü piyasalarındaki ‘gerçek’ tablonun geleneksel oranlara ne kadar yansıdığını görmek için (geleneksel göstergelere ek olarak) işgücü piyasalarındaki gelişmelerin daha sağlıklı okunmasına yardımcı olacak alternatif göstergelere ihtiyacın daha da güçlü biçimde devam ettiği belirtilen SPM çalışmasında,“Dolayısıyla SPM bültenlerinde düzenli olarak yayınladığımız Eğreti Olmayan İstihdam Oranı (EOİO) göstergesinin ayrıca önem kazandığının altını bir kez daha çiziyoruz” değerlendirmesine yer verildi.
Sağlam işlerde çalışanların payını gösteren EOİO, bu Temmuz ayında geçen yıla göre 2,1 puan iyileşti
EOİO’nun seyrinin, Türkiye işgücü piyasasında pandemiden önce 2019 sonundan itibaren işgücüne katılım oranlarında (İKO) görülen hızlı daralmayla uyumlu olduğu bildirilen SPM çalışmasında “Ancak pandemiyle kötüleşen durumun gözden kaçırılmasına sebep olan resmi işsizlik oranlarının aksine, EOİO göstergemiz istihdamda Mayıs 2020 döneminden sonra Covid-19’a bağlı olarak hızlanan düşüşü başarıyla yakalıyor. Önerdiğimiz tanımlar ışığında Temmuz 2021 ayına ilişkin EOİO yüzde 28,7 olarak buluyoruz” denildi. Bu oranın Haziran ayına kıyasla azalmakla beraber, geçtiğimiz yılın aynı döneminden de 2,1 puan yüksek olduğu vurgulanan çalışmada, “Diğer yandan eğreti olmayan istihdam oranının TÜİK tarafından açıklanan geleneksel istihdam oranından 17,1 puan daha düşük olması dikkate değer bir husustur” denildi.
Erkek çalışanlar için EOİO’nı Temmuz 2021 itibariyle yüzde 40,9 olarak hesapladıkları ve bu oranın Haziran ayından 1,6 puan düşük olduğu ifade edilen SPM çalışmasında, “Kadın çalışanlarda ise durumun erkeklere göre çok daha vahim durumda olduğu görülmektedir. Kadınlarda EOİO, Temmuz ayı itibariyle, bir önceki aya göre 0,6 puan artarak yüzde 16,7 seviyesine çıkmıştır fakat hala çok düşük seyretmektedir. Bu da neredeyse, çalışma çağındaki her altı kadından sadece birinin ‘iyi’ işlerde çalıştığı anlamına gelmektedir” denildi.
SPM Direktörü Prof. Dr. Serdar SAYAN gözetiminde yapılan tahminler; TÜİK’ce açıklanacak olan genel işsizlik oranı, tarım dışı işsizlik oranı, mevsimsel etkilerden arındırılmış tarım dışı işsizlik oranı, istihdam oranı ve sanayi istihdamı rakamlarını kapsıyor. Tahminler, bu göstergelerin kendi geçmiş değerleri ile GSYH ve Sanayi Üretim Endeksi’nin (SÜE) geçmiş değerlerini kullanarak gerçekleştirildi. SPM, Ekim-2021 “Sanayide Gelişmeler ve İstihdam Eğilimleri” çalışmasının sonuçlarını açıklarken, Ağustos-2021 dönemine ait 11 Ekim'de ilan edilecek işsizlik oranı tahminini de kamuoyuyla paylaştı.
TÜİK’in 11 Ekim 2021-Pazartesi Tarihinde Açıklayacağı İşgücü Piyasası Verilerine Dair SPM Tahminlerinin Yönü
SPM çalışmasında Temmuz-2021 döneminde sanayi istihdamının ufak bir azalışla 5 milyon 832 bin kişi düzeyine gerilemesini bekledikleri bildirilerek “Ancak önceki bültenlerimizde altını çizdiğimiz gibi 2014 yılından bu yana çok başarılı tahminler yapmamıza izin veren modelimiz COVID-19 pandemisi gibi bir şokun işgücü piyasaları üzerindeki etkilerini öngörmeye elverişli değil. Dolayısıyla, COVID-19 şokuna bağlı olarak yayınladığımız tahminlerden sapmalar olması şaşırtıcı olmayacaktır” değerlendirmesinde bulunuldu.
TÜİK, Temmuz 2021 genel işsizlik oranını yüzde 12,1 olarak açıklamıştır. Bu oran Haziran ayı işsizlik oranından 1,7 puan yüksekken, bir önceki yılın aynı ayından ise 2,5 puan düşük olduğu kaydedilen çalışmada, “İşsiz sayısı geçtiğimiz aya göre 623 bin kişi artmıştır. Tarım dışı işsizlik oranı ise Haziran ayına göre 2,0 puan artmış ve yüzde 14,1 olarak seyretmiştir. Bu oran bir önceki yılın aynı döneminden 3,3 puan düşüktür” denildi. Çalışmada genel işsizlik oranlarına paralel olarak, mevsim etkilerinden arındırılmış (MEA) işsizlik oranlarının da arttığı dikkat çekilerek, “MEA işsizlik oranı 1,4 puan, tarım dışı işsizlik oranı ise 1,6 puan artarak sırasıyla yüzde 12,0 ve yüzde 13,9 olarak seyretmişlerdir” değerlendirmesinde bulunuldu. SPM’nin Temmuz-2021 ayı işgücü verilerine dair diğer tespitleri ise şöyle:
İşgücü: Temmuz 2021’de işgücü, bir önceki aya göre yüzde 1,8 oranında artarak 33 milyon 209 bin kişi düzeyine çıkmıştır. Geçen yılın aynı dönemine göre de yüzde 5,3 oranında bir genişleme söz konusudur. Bu da 1 milyon 681 bin kişinin daha işgücüne katıldığını göstermektedir. Mevsim etkilerinden arındırılmış işgücü bir önceki aya göre 631 bin kişi artarak 32 milyon 632 bin kişi düzeyine çıkmıştır. Bu da bir önceki aya göre yüzde 2,0 oranında artmaya, geçen yılın aynı dönemine göre de yüzde 5,9 oranında bir genişleme olduğuna işaret etmektedir.
İşgücüne Katılım Oranı: Temmuz 2021 toplam işgücüne katılım oranı (İKO) yüzde 52,1 olarak açıklanmıştır. Bu oran, Haziran ayından 0,9 puan, geçtiğimiz yılın aynı döneminden ise 1,8 puan yüksektir. Diğer yandan, mevsim etkilerinden arındırılmış işgücüne katılım oranı bir önceki aya göre 0,9 puan artarak yüzde 51,2 seviyesine çıkmıştır. Bu oran geçen yılın aynı döneminden de 2,0 puan yüksektir.
İstihdam: TÜİK Temmuz 2021 istihdam oranını yüzde 45,8 olarak açıklamıştır. Bu oran Haziran ayından 0,1 puan düşükken, geçtiğimiz yılın aynı döneminden 2,8 puan yüksektir. İstihdam, tarımda 89 bin kişi artarak 5 milyon 360 bin; hizmetlerde 432 bin kişi artarak 16 milyon 214 bin; inşaatta 247 bin kişi azalarak 1 milyon 686 bin; sanayide ise 294 bin kişi azalarak 5 milyon 946 bin kişi seviyesine ulaşmıştır.
Kapasite kullanım oranlarında geçen yıla göre güçlü artış eğilimi Temmuz-2021’de de sürdü
SPM çalışmasında imalat sektöründe faaliyet gösteren firmaların yöneticilerinin TCMB İktisadi Yönelim Anketi’ne verdikleri yanıtlara göre hesaplanan “İmalat Sanayi Kapasite Kullanım Oranı” (KKO), Temmuz döneminde geçen yılın aynı ayına göre 6 puan artarak yüzde 76,7 düzeyine çıktığı ve bu rakamın Haziran 2021 dönemi imalat sanayi KKO seviyesinden 0,1 puan yüksek olduğu bildirildi.
Çalışmada imalat sanayisinin üç alt ana dalı olan tüketim malları, ara malları ve yatırım malları imalatları için kapasite kullanım oranlarındaki gelişmeler de analiz edildi. Buna göre Temmuz 2021’de tüketim malları imalatı alt sektöründeki kapasite kullanım oranı bir önceki aya göre 0,7 puan artarak yüzde 74,1 seviyesine çıkmıştır. Yine aynı dönemde ara malları imalatı KKO yüzde 79,8’den yüzde 80,0’e yükselirken; yatırım malları imalatı KKO ise yüzde 72,2’den yüzde 70,2’ye düşmüştür.
SPM’NİN PANDEMİ SEBEBİYLE YENİ HESAPLAMAYA BAŞLADIĞI İKİ İSTİHDAM GÖSTERGESİ HAKKINDA:
Eğreti Olmayan İstihdam: TÜİK’in işsizlik verilerini uluslararası standartlara uygun biçimde toplamasına ve kamuoyunca yakından izlenen göstergeler olan işsizlik oranlarını uluslararası tanımları kullanarak hesaplamasına rağmen, pandeminin işgücü piyasaları üzerinde yarattığı benzeri görülmemiş etkiler işgücü ve işsizlik dinamiklerinde anomalilerin ortaya çıkmasına yol açtı. Bu anomalilere bağlı olarak, Türkiye (ve kimi başka ülkelerde) geleneksel tanımlara dayalı olarak hesaplanan resmi işsizlik oranları işgücü piyasalarındaki tabloyu sağlıklı olarak yansıtamaz hale geldi. SPM, mevcut literatürde sınırlı bir kullanıma sahip olan “eğreti istihdam” kavramından mülhem yeni bir gösterge tanımlayarak, 2020-Eylül ayında yayınlanan bültenden itibaren bu kavrama dayalı hesaplamalarını da yayınlamaya başladı. Eğreti olmayan istihdam kavramını tarım dışı işlerde, sosyal güvenlik kapsamında ve tam zamanlı çalışan kişilere atfen kullanacağız. Eğreti olmayan istihdam oranını ise “eğreti olmayan istihdam” da olan kişilerin kurumsal olmayan çalışma çağındaki (15 yaş üstü) nüfusa oranlayarak hesaplıyoruz. (Bu gösterge Ekim-2020 dönemi verilerinden itibaren, ‘Erkeklerde EOİO’ ve ‘Kadınlarda EOİO’ olarak da hesaplanmaya başlanmıştır.)
Geniş Tanımlı İşsizlik: Pandemi döneminde işsizlikteki gerçek tabloyu görebilmek için geniş tanımlı işsizlik oranlarına da bakılmalıdır. Resmi hesaplarda işsiz olarak nitelendirilenler, verinin toplandığı tarihe kadar olan son dört haftada işe başvurup da iş bulamamış kişilerdir. Fakat bu kişilerin yanı sıra son dört haftada işe başvurmamış ama çalışmaya hazırım diyen işsizler de vardır. Bu sebeple 2020-Temmuz ayından itibaren SPM Bültenlerinde “geniş tanımlı işsizlik oranlarını” her ay hesaplayarak duyurmaya başlamıştık. Ancak Nisan-2021 ayı bülteninden itibaren geniş tanımlı işsizlik oranı aylık yerine, 3 ayda bir yayınlanmaya başlanacaktır.
[ Notu İndir]