Sanayide Gelişmeler ve İstihdam Eğilimleri, Ağustos 2021
4 Ağustos 2021
SPM’ye göre Haziran-2021’de tarım dışı işsizlik oranı 0,4 puan artarak yüzde 14,7 olacak
SPM: “HAZİRAN-2021 AYINDA İŞSİZLİK ORANININ MAYISA GÖRE 0,4 PUAN ARTARAK YÜZDE 12,8 SEVİYESİNE YÜKSELECEĞİNİ TAHMİN EDİYORUZ”
-“ÇÜNKÜ MAYIS-2021’DE PANDEMİYE BAĞLI KAPANMALAR İLE İHRACAT, HAM MADDEVE YATIRIM MALI İTHALATLARINDA DÜŞÜŞLER YAŞANDI”
-“SAĞLAM İŞLERDE ÇALIŞANLARIN YÜZDESİ YANİ EĞRETİ OLMAYAN İSTİHDAM ORANI (EOİO) MAYIS-2021’DE DEĞİŞMEYEREK YÜZDE 27,4 OLDU”
-“ANCAK MAYIS-2021’DE KADINLARDA EOİO YÜZDE 15,7’E DÜŞTÜ VE HER 6 KADINDAN SADECE BİRİ İYİ İŞLERDE ÇALIŞABİLDİ”
İşgücü piyasaları göstergelerine dair isabetli tahminleri ile tanınan Sosyal Politikalar Araştırma Merkezi (SPM), Haziran-2021 ayında işsizlik oranının Mayıs ayına göre 0,4 puan artarak yüzde 12,8 olarak gerçekleşeceğini tahmin etti.
SPM, tarım dışı işsizlik oranının da 0,4 puan yükselerek yüzde 14,7 seviyesine artacağını öngörürken; mevsimsellikten arındırılmış tarım dışı işsizlik oranının sabit kalarak yüzde 15,1 olarak gerçekleşeceğini hesapladı. İstihdam oranının 0,4 puan artışla yüzde 44,2 seviyesine ulaşacağını bildiren SPM, Haziran-2021 ayında sanayi istihdamının ise ufak bir artışla 6 milyon 56 bin kişi düzeyine çıkmasını bekliyor. TÜİK, Haziran-2021 ayına ait işgücü istatistiklerini 10Ağustos 2021-Salı günü ilan edecek.
Mayıs-2021 ayı ekonomik göstergelerinde istihdamı olumsuz etkileyecek gelişmeler yaşandı
SPM’nin Ağustos-2021 “Sanayide Gelişmeler ve İstihdam Eğilimleri” çalışmasının sonuç bölümünde; Mayıs-2021’de pandemiye bağlı kapanmaların tekrar gündeme geldiği, aynı ayda ihracatın yüzde 12,2, hammadde ithalatının yüzde 4,7, yatırım malı ithalatının (taşımacılık hariç) ise yüzde 2,7 oranında azaldığı belirtildi. Tüm bu gelişmelerin işsizlik oranlarına olumsuz yönde yansımasının beklendiği vurgulanan çalışmada “Kısa çalışma ödeneği ve işten çıkarmaların yasaklanması gibi önlemlere bağlı olarak, fiilen ‘işi olmayan’ bireylerin resmi tanımlara göre ‘işsiz’ kapsamına girmemesinden ötürü, işgücü piyasalarındaki ‘gerçek’ tablonun geleneksel oranlara ne kadar yansıyacağını kestirmek güçtür” denildi.
Pandemi döneminde izlenmeye başlanan ve sağlam işlerde çalışanlara ait EOİO göstergesinde durum ne?
Çalışmada daha önceki bültenlerde belirtildiği gibi, geleneksel göstergelere ek olarak, işgücü piyasalarındaki gelişmeleri daha sağlıklı okumaya yardımcı olacak alternatif göstergelere ihtiyacın daha da güçlü biçimde devam ettiği anlatılarak, “Bu bağlamda SPM bültenlerinde düzenli olarak yayınladığımız eğreti olmayan istihdam oranı göstergesinin ayrıca önem kazandığının altını bir kez daha çiziyoruz” değerlendirmesinde bulunuldu. İşgücü piyasalarında pandemiyle kötüleşen durumun gözden kaçırılmasına sebep olan resmi işsizlik oranlarının aksine, eğreti olmayan istihdam oranı göstergesinin istihdamda Nisan-2020 döneminden sonra Covid-19’a bağlı olarak hızlanan düşüşü başarıyla yakaladığına dikkat çekilerek “Önerdiğimiz tanımlar ışığında Mayıs-2021 ayına ilişkin eğreti olmayan istihdam oranını yüzde 27,4 olarak buluyoruz” denildi. Bu oranın 2021-Nisan ayına kıyasla sabit kalmakla beraber, geçtiğimiz yılın aynı döneminden 1,3 puan yüksek olduğu bildirildi. SPM çalışmasında eğreti olmayan istihdam oranının TÜİK tarafından açıklanan geleneksel istihdam oranından 16,4 puan daha düşük olması ise ‘dikkate değer bir husus’ şeklinde tanımlandı.
Mayısta erkeklerde EOİO artarken, kadınlarda geriledi
Erkek çalışanlar için EOİO’yu Mayıs-2021 itibariyle yüzde 39,3 olarak hesapladıkları ve bu oranın Nisan ayından 0,5 puan yüksek olduğu kaydedilen SPM çalışmasında; “Kadın çalışanlarda ise durumun erkeklere göre çok daha vahim olduğu görülmektedir. Kadınlarda EOİO, Mayıs ayı itibariyle bir önceki aya göre 0,4 puan azalarak yüzde 15,7’ye gerilemiştir ve hala çok düşük seyretmektedir. Bu da neredeyse, çalışma çağındaki her altı kadından sadece birinin iyi işlerde çalıştığı anlamına gelmektedir” denildi.
SPM Direktörü Prof. Dr. Serdar SAYAN gözetiminde yapılan tahminler; TÜİK’ce açıklanacak olan genel işsizlik oranı, tarım dışı işsizlik oranı, mevsimsel etkilerden arındırılmış tarım dışı işsizlik oranı, istihdam oranı ve sanayi istihdamı rakamlarını kapsıyor. Tahminler, bu göstergelerin kendi geçmiş değerleri ile GSYH ve Sanayi Üretim Endeksi’nin (SÜE) geçmiş değerlerini kullanarak gerçekleştirildi. SPM, Ağustos-2021 “Sanayide Gelişmeler ve İstihdam Eğilimleri” çalışmasının sonuçlarını açıklarken, Haziran-2021 dönemine ait 10 Ağustos'ta ilan edilecek işsizlik oranı tahminini de kamuoyuyla paylaştı.
TÜİK’in 10 Ağustos 2021-Salı Tarihinde Açıklayacağı İşgücü Piyasası Verilerine Dair SPM Tahminlerinin Yönü
SPM çalışmasında Haziran-2021 döneminde sanayi istihdamının ufak bir artışla 6 milyon 56 bin kişi düzeyine yükselmesini bekledikleri bildirilerek “Ancak önceki bültenlerimizde altını çizdiğimiz gibi 2014 yılından bu yana çok başarılı tahminler yapmamıza izin veren modelimiz COVID-19 pandemisi gibi bir şokun işgücü piyasaları üzerindeki etkilerini öngörmeye elverişli değil. Dolayısıyla, COVID-19 şokuna bağlı olarak yayınladığımız tahminlerden sapmalar olması şaşırtıcı olmayacaktır” değerlendirmesinde bulunuldu.
TÜİK’in Mayıs-2021 genel işsizlik oranını yüzde 12,4 olarak açıkladığı bildirilen SPM çalışmasında,bu oranın Nisan ayı işsizlik oranından 0,5 puan, bir önceki yılın aynı ayından ise 0,2 puan düşük olduğu vurgulandı ve “İşsiz sayısı geçtiğimiz aya göre 224 bin kişi azalmıştır. Tarım dışı işsizlik oranı ise Nisan ayına göre 0,7 puan azalmış ve yüzde 14,3 olarak seyretmiştir. Bu oran bir önceki yılın aynı dönemine de 0,7 puan düşüktür” değerlendirmesinde bulunuldu. Çalışmada genel işsizlik oranlarına paralel olarak, mevsim etkilerinden arındırılmış (MEA) işsizlik oranlarının da azaldığı ifade edilerek, MEA işsizlik oranının 0,6 puan, tarım dışı işsizlik oranının ise 1,0 puan düşerek sırasıyla yüzde 13,2 ve yüzde 15,1 olarak seyrettiği kaydedildi. SPM’nin Mayıs-2021 ayı işgücü verilerine dair diğer tespitleri ise şöyle:
İşgücü: Mayıs 2021’de işgücü, bir önceki aya göre yüzde 1,4 oranında azalarak 31 milyon 783 bin kişi düzeyine inmiştir. Geçen yılın aynı dönemine göre de yüzde 8,5 oranında bir genişleme söz konusudur. Bu da 2 milyon496 bin kişinin daha işgücüne katıldığını göstermektedir. Mevsim etkilerinden arındırılmış işgücü bir önceki aya göre 481 bin kişi azalarak 32 milyon 81 bin kişi düzeyine inmiştir. Bu da bir önceki aya göre yüzde 1,5 oranında azalmaya, geçen yılın aynı dönemine göre ise yüzde 8,4 oranında bir genişleme olduğuna işaret etmektedir.
İşgücüne Katılım Oranı: Mayıs 2021 toplam işgücüne katılım oranı (İKO) yüzde 50,0 olarak açıklanmıştır. Bu oran, Nisan ayından 0,8 puan düşük olmakla birlikte, geçtiğimiz yılın aynı döneminden 3,1 puan yüksektir. Diğer yandan, mevsim etkilerinden arındırılmış işgücüne katılım oranı bir önceki aya göre 0,8 puan azalarak yüzde 50,5 seviyesine düşmüştür. Bu oran geçen yılın aynı döneminden 3,1 puan yüksektir.
İstihdam: TÜİK Mayıs 2021 istihdam oranını yüzde 43,8 olarak açıklamıştır. Bu oran Nisan ayından 0,4 puan az olmakla birlikte, geçtiğimiz yılın aynı döneminden 2,8 puan yüksektir. Sektörel istihdama bakacak olursak, tarım, inşaat ve sanayi sektörlerinin hepsinde istihdam kayıpları yaşanmıştır. Sanayide istihdam bir önceki döneme göre 152 bin kişi azalarak 5 milyon 900 bin kişi seviyesine inerken, inşaat ve tarımda istihdam sırasıyla 64 bin ve 111 bin kişi azalarak 4 milyon 895 bin ve 1 milyon 622 bin kişi düzeylerine inmiştir. Diğer yandan, hizmetler sektöründe ise 86 bin kişi artarak 15 milyon 424 bin kişi seviyesine çıkmıştır.
Mayıs-2021’de imalat sanayisi KKO yeniden azalmaya başladı
SPM çalışmasında imalat sektöründe faaliyet gösteren firmaların yöneticilerinin TCMB İktisadi Yönelim Anketi’ne verdikleri yanıtlara göre hesaplanan “İmalat Sanayi Kapasite Kullanım Oranı”nın (KKO),Mayıs döneminde geçen yılın aynı ayına göre 12,7 puan artarak yüzde 75,3 düzeyine çıktığına dikkat çekilerek, “Bu rakam Nisan 2021 dönemi imalat sanayi KKO seviyesinden 0,6 puan düşüktür.Azalma trendinin Mayıs ayında yeniden kendini gösterdiği görülmektedir” denildi.
Çalışmada imalat sanayisinin üç alt ana dalı olan tüketim malları, ara malları ve yatırım malları imalatları için kapasite kullanım oranlarındaki gelişmeler de analiz edildi. Buna göre Mayıs 2021’de tüketim malları imalatı alt sektöründeki kapasite kullanım oranı, bir önceki aya göre 0,2 puan artarak yüzde 72,3’e, ara malları imalatı KKO yüzde 78,8’den yüzde 79,1’e çıkarken; yatırım malları imalatı KKO ise yüzde 73,9’dan yüzde 69,0’a indi.
SPM’NİN PANDEMİ SEBEBİYLE YENİ HESAPLAMAYA BAŞLADIĞI İKİ İSTİHDAM GÖSTERGESİ HAKKINDA:
Eğreti Olmayan İstihdam: TÜİK’in işsizlik verilerini uluslararası standartlara uygun biçimde toplamasına ve kamuoyunca yakından izlenen göstergeler olan işsizlik oranlarını uluslararası tanımları kullanarak hesaplamasına rağmen, pandeminin işgücü piyasaları üzerinde yarattığı benzeri görülmemiş etkiler işgücü ve işsizlik dinamiklerinde anomalilerin ortaya çıkmasına yol açtı. Bu anomalilere bağlı olarak, Türkiye (ve kimi başka ülkelerde) geleneksel tanımlara dayalı olarak hesaplanan resmi işsizlik oranları işgücü piyasalarındaki tabloyu sağlıklı olarak yansıtamaz hale geldi. SPM, mevcut literatürde sınırlı bir kullanıma sahip olan “eğreti istihdam” kavramından mülhem yeni bir gösterge tanımlayarak, 2020-Eylül ayında yayınlanan bültenden itibaren bu kavrama dayalı hesaplamalarını da yayınlamaya başladı. Eğreti olmayan istihdam kavramını tarım dışı işlerde, sosyal güvenlik kapsamında ve tam zamanlı çalışan kişilere atfen kullanacağız. Eğreti olmayan istihdam oranını ise “eğreti olmayan istihdam” da olan kişilerin kurumsal olmayan çalışma çağındaki (15 yaş üstü) nüfusa oranlayarak hesaplıyoruz. (Bu gösterge Ekim-2020 dönemi verilerinden itibaren, ‘Erkeklerde EOİO’ ve ‘Kadınlarda EOİO’ olarak da hesaplanmaya başlanmıştır.)
Geniş Tanımlı İşsizlik: Pandemi döneminde işsizlikteki gerçek tabloyu görebilmek için geniş tanımlı işsizlik oranlarına da bakılmalıdır. Resmi hesaplarda işsiz olarak nitelendirilenler, verinin toplandığı tarihe kadar olan son dört haftada işe başvurup da iş bulamamış kişilerdir. Fakat bu kişilerin yanı sıra son dört haftada işe başvurmamış ama çalışmaya hazırım diyen işsizler de vardır.Bu sebeple 2020-Temmuz ayından itibaren SPM Bültenlerinde “geniş tanımlı işsizlik oranlarını” her ay hesaplayarak duyurmaya başlamıştık. Ancak Nisan-2021 ayı bülteninden itibaren geniş tanımlı işsizlik oranı aylık yerine, 3 ayda bir yayınlanmaya başlanacaktır.
[ Notu İndir]