Sanayide Gelişmeler ve İstihdam Eğilimleri, Temmuz 2021
5 Temmuz 2021
SPM’ye göre Mayıs-2021’de MEA tarım dışı işsizlik oranı 1,2 puan gerileyip yüzde 15,0’a inecek
SPM: “MAYIS-2021 AYINDA İŞSİZLİK ORANININ NİSANA GÖRE 0,3 PUAN AZALARAK YÜZDE 12,6 SEVİYESİNE DÜŞECEĞİNİ TAHMİN EDİYORUZ”
-“NİSAN AYINDA TARIM DIŞI İŞSİZLİK ORANI DA 0,1 PUAN AZALARAK YÜZDE 14,9 SEVİYESİNE İNEBİLİR”
-“SAĞLAM İŞLERDE ÇALIŞANLARIN YÜZDESİ YANİ EĞRETİ OLMAYAN İSTİHDAM ORANI (EOİO) NİSAN-2021’DE 0,2 PUAN AZALARAK YÜZDE 27,4’E İNDİ“
-“NİSAN 2021’DE KADINLARDA YÜZDE 16,1’DE YÜKSELEN EOİO; HER 6 KADINDAN SADECE BİRİNİN İYİ İŞLERDE ÇALIŞTIĞI ANLAMINA GELİYOR”
İşgücü piyasaları göstergelerine dair isabetli tahminleri ile tanınan Sosyal Politikalar Araştırma Merkezi (SPM), Mayıs-2021 ayında işsizlik oranının Nisan ayına göre 0,3 puan gerileyerek yüzde 12,6 olarak gerçekleşeceğini tahmin etti.
SPM, tarım dışı işsizlik oranının da 0,1 puan azalarak yüzde 14,9 seviyesine ineceğini öngörürken; mevsimsellikten arındırılmış tarım dışı işsizlik oranının 1,2 puanlık gerilemeyle yüzde 15,0’a düşeceğini hesapladı. İstihdam oranının 0,5 puan artarak yüzde 44,7 seviyesine yükseleceğini bildiren SPM, Mayıs-2021 ayında sanayi istihdamının ise ufak bir azalma sonucu 5 milyon 872 bin kişi düzeyine inmesini bekliyor. TÜİK, Mayıs-2021 ayına ait işgücü istatistiklerini 12 Temmuz 2021-Pazartesi günü ilan edecek.
SPM’nin Temmuz-2021 “Sanayide Gelişmeler ve İstihdam Eğilimleri” çalışmasının sonuç bölümünde; Nisan 2021’de pandemiye bağlı kapanmaların tekrar gündeme geldiği, diğer yandan Mayıs’ta ihracatın yüzde 12,1 oranında, ham madde ithalatının ise yüzde 4,7 yatırım malı ithalatının da yüzde 0,5 oranında azaldığı kaydedildi. Tüm bu gelişmelerin işsizlik oranlarına olumsuz yönde yansımasını bekledikleri anlatılan çalışmada, ancak kısa çalışma ödeneği ve işten çıkarmaların yasaklanması gibi önlemlere bağlı olarak, fiilen “işi olmayan” bireylerin resmi tanımlara göre “işsiz” kapsamına girmemesinden ötürü işgücü piyasalarındaki “gerçek” tablonun geleneksel oranlara ne kadar yansıyacağının kestirilemediğine dikkat çekildi. Çalışmada, “Geleneksel göstergelere ek olarak, işgücü piyasalarındaki gelişmeleri daha sağlıklı okumamıza yardımcı olacak alternatif göstergelere olan ihtiyaç daha da güçlü biçimde devam etmektedir. Bu bağlamda, SPM bültenlerinde düzenli olarak yayınladığımız eğreti olmayan istihdam oranı göstergesinin ayrıca önem kazandığının altını bir kez daha çiziyoruz” denildi.
Sağlam işlerde çalışanların oranı Nisan-2021’de yüzde 27,4 oldu
SPM çalışmasında; pandemi dönemindeki istihdam gelişmelerini anlamlı bir çerçeveye oturtabilmek için hesaplamaya başladıkları eğreti olmayan istihdam oranını (EOİO) ise Nisan 2021 ayında yüzde 27,4 olarak hesapladıklarını bildiren SPM; bu oranın Mart ayına kıyasla 0,2 puan düşük olmakla beraber, geçtiğimiz yılın aynı döneminden 1,0 puan yüksek olduğunu vurguladı. SPM çalışmasında eğreti olmayan istihdam oranının TÜİK tarafından açıklanan geleneksel istihdam oranından 16,8 puan daha düşük olması ‘dikkate değer bir husus’ olarak tanımlandı.
Erkek çalışanlar için EOİO’yu Mart-2021 itibariyle yüzde 38,8 olarak hesapladıkları ve bu oranın Mart ayından 1,3 düşük olduğu kaydedilen SPM çalışmasında; “Kadın çalışanlarda ise durumun erkeklere göre çok daha vahim olduğu görülmektedir. Kadınlarda EOİO, Mart ayı itibariyle, bir önceki aya göre 0,7 puan artarak yüzde 16,1 ulaşmasına rağmen, hala çok düşük seyretmektedir. Bu da neredeyse, çalışma çağındaki her altı kadından sadece birinin iyi işlerde çalıştığı anlamına gelmektedir” denildi.
SPM Direktörü Prof. Dr. Serdar SAYAN gözetiminde yapılan tahminler; TÜİK’ce açıklanacak olan genel işsizlik oranı, tarım dışı işsizlik oranı, mevsimsel etkilerden arındırılmış tarım dışı işsizlik oranı, istihdam oranı ve sanayi istihdamı rakamlarını kapsıyor. Tahminler, bu göstergelerin kendi geçmiş değerleri ile GSYH ve Sanayi Üretim Endeksi’nin (SÜE) geçmiş değerlerini kullanarak gerçekleştirildi. SPM, Temmuz-2021 “Sanayide Gelişmeler ve İstihdam Eğilimleri” çalışmasının sonuçlarını açıklarken, Mayıs-2021 dönemine ait 12 Temmuz'da ilan edilecek işsizlik oranı tahminini de kamuoyuyla paylaştı.
TÜİK’in 12 Temmuz 2021-Pazartesi Tarihinde Açıklayacağı İşgücü Piyasası Verilerine Dair SPM Tahminlerinin Yönü
SPM çalışmasında Mayıs-2021 döneminde sanayi istihdamının ufak bir azalışla 5 milyon 872 bin kişi düzeyine inmesini bekledikleri bildirilerek “Ancak önceki bültenlerimizde altını çizdiğimiz gibi 2014 yılından bu yana çok başarılı tahminler yapmamıza izin veren modelimiz COVID-19 pandemisi gibi bir şokun işgücü piyasaları üzerindeki etkilerini öngörmeye elverişli değil. Dolayısıyla, COVID-19 şokuna bağlı olarak yayınladığımız tahminlerden sapmalar olması şaşırtıcı olmayacaktır” değerlendirmesinde bulunuldu.
TÜİK’in Nisan 2021 genel işsizlik oranını yüzde 12,9 olarak açıkladığı anımsatılan SPM çalışmasında, bu oranın Mart ayı işsizlik oranından 0,2 puan düşük olmakla birlikte, bir önceki yılın aynı ayından 0,1 puan yüksek olduğu bildirildi. İşsiz sayısının geçtiğimiz aya göre 27 bin kişi azaldığı bildirilen çalışmada, “Tarım dışı işsizlik oranı ise Mart ayına göre 0,3 puan artmış ve yüzde 15,0 olarak seyretmiştir. Bu oran bir önceki yılın aynı dönemine göre sabit kalmıştır” değerlendirmesinde bulunuldu. Çalışmada mevsim etkilerinden arındırılmış (MEA) işsizlik oranlarının arttığı ifade edilerek, “MEA işsizlik oranı 0,9 puan, tarım dışı işsizlik oranı ise 1,3 puan artarak sırasıyla yüzde 13,9 ve yüzde 16,2 olarak seyretmişlerdir” denildi. SPM’nin Nisan-2021 ayı işgücü verilerine dair diğer tespitleri ise şöyle:
İşgücü: Nisan 2021’de işgücü, bir önceki aya göre yüzde 0,5 oranında artarak 32 milyon 249 bin kişi düzeyine çıkmıştır. Geçen yılın aynı dönemine göre de yaklaşık olarak yüzde 12,0 oranında bir genişleme söz konusudur. Bu da 3 milyon 455 bin kişinin daha işgücüne katıldığını göstermektedir. Mevsim etkilerinden arındırılmış işgücü bir önceki aya göre 83 bin kişi artarak 32 milyon 567 bin kişi düzeyine çıkmıştır. Bu da bir önceki aya göre yüzde 0,3 oranında, geçen yılın aynı dönemine göre ise yüzde 11,7 oranında bir genişleme olduğuna işaret etmektedir.
İşgücüne Katılım Oranı: Nisan 2021 toplam işgücüne katılım oranı (İKO) yüzde 50,8 olarak açıklanmıştır. Bu oran, Mart ayından 0,2 puan, geçtiğimiz yılın aynı döneminden ise 4,6 puan yüksektir. Diğer yandan, mevsim etkilerinden arındırılmış işgücüne katılım oranı bir önceki aya göre 0,1 puan artarak yüzde 51,3 seviyesine çıkmıştır. Bu oran geçen yılın aynı döneminden 4,5 puan yüksektir.
İstihdam: TÜİK Nisan 2021 istihdam oranını yüzde 44,2 olarak açıklamıştır. Bu oran Mart ayından 0,2 puan, geçtiğimiz yılın aynı döneminden ise 3,9 puan yüksektir. Sektörel istihdama bakacak olursak, sanayi sektöründe istihdam bir önceki döneme göre 134 bin kişi azalarak 6 milyon 52 bin kişi seviyesine, inşaat sektöründe 121 bin kişi azalarak 1 milyon 733 bin kişi seviyesine inerken; tarımda 349 bin kişi artarak 4 milyon 959 bin kişi düzeyine çıkmıştır. Diğer yandan, hizmetler sektöründe ise 82 bin kişi artarak 15 milyon 338 bin kişi seviyesinde seyretmiştir.
Nisan 2021’de imalat sanayi KKO geçen yılın aynı ayına göre yüzde 14,3 puan arttı
SPM çalışmasında imalat sektöründe faaliyet gösteren firmaların yöneticilerinin TCMB İktisadi Yönelim Anketi’ne verdikleri yanıtlara göre hesaplanan “İmalat Sanayi Kapasite Kullanım Oranı”nın (KKO), Nisan döneminde geçen yılın aynı ayına göre 14,3 puan artarak yüzde 75,9 düzeyine çıktığına dikkat çekilerek, “Bu rakam Mart 2021 dönemi imalat sanayi KKO seviyesinden 1,2 puan yüksektir. Aralık 2020 döneminde başlayan azalma trendinin, Nisan ayında tersi yönde bir eğilime geçtiği görülmektedir” denildi.
Çalışmada imalat sanayisinin üç alt ana dalı olan tüketim malları, ara malları ve yatırım malları imalatları için kapasite kullanım oranlarındaki gelişmeler de analiz edildi. Buna göre Nisan 2021’de tüketim malları imalatı alt sektöründeki kapasite kullanım oranı bir önceki aya göre 1,1 puan artarak yüzde 72,1’e, ara malları imalatı KKO yüzde 78,3’ten yüzde 78,8’e çıkarken; yatırım malları imalatı KKO ise yüzde 75,7’den yüzde 73,9’a indi.
SPM’NİN PANDEMİ SEBEBİYLE YENİ HESAPLAMAYA BAŞLADIĞI İKİ İSTİHDAM GÖSTERGESİ HAKKINDA:
Eğreti Olmayan İstihdam: TÜİK’in işsizlik verilerini uluslararası standartlara uygun biçimde toplamasına ve kamuoyunca yakından izlenen göstergeler olan işsizlik oranlarını uluslararası tanımları kullanarak hesaplamasına rağmen, pandeminin işgücü piyasaları üzerinde yarattığı benzeri görülmemiş etkiler işgücü ve işsizlik dinamiklerinde anomalilerin ortaya çıkmasına yol açtı. Bu anomalilere bağlı olarak, Türkiye (ve kimi başka ülkelerde) geleneksel tanımlara dayalı olarak hesaplanan resmi işsizlik oranları işgücü piyasalarındaki tabloyu sağlıklı olarak yansıtamaz hale geldi. SPM, mevcut literatürde sınırlı bir kullanıma sahip olan “eğreti istihdam” kavramından mülhem yeni bir gösterge tanımlayarak, 2020-Eylül ayında yayınlanan bültenden itibaren bu kavrama dayalı hesaplamalarını da yayınlamaya başladı. Eğreti olmayan istihdam kavramını tarım dışı işlerde, sosyal güvenlik kapsamında ve tam zamanlı çalışan kişilere atfen kullanacağız. Eğreti olmayan istihdam oranını ise “eğreti olmayan istihdam” da olan kişilerin kurumsal olmayan çalışma çağındaki (15 yaş üstü) nüfusa oranlayarak hesaplıyoruz. (Bu gösterge Ekim-2020 dönemi verilerinden itibaren, ‘Erkeklerde EOİO’ ve ‘Kadınlarda EOİO’ olarak da hesaplanmaya başlanmıştır.)
Geniş Tanımlı İşsizlik: Pandemi döneminde işsizlikteki gerçek tabloyu görebilmek için geniş tanımlı işsizlik oranlarına da bakılmalıdır. Resmi hesaplarda işsiz olarak nitelendirilenler, verinin toplandığı tarihe kadar olan son dört haftada işe başvurup da iş bulamamış kişilerdir. Fakat bu kişilerin yanı sıra son dört haftada işe başvurmamış ama çalışmaya hazırım diyen işsizler de vardır. Bu sebeple 2020-Temmuz ayından itibaren SPM Bültenlerinde “geniş tanımlı işsizlik oranlarını” her ay hesaplayarak duyurmaya başlamıştık. Ancak Nisan-2021 ayı bülteninden itibaren geniş tanımlı işsizlik oranı aylık yerine, 3 ayda bir yayınlanmaya başlanacaktır.
[ Notu İndir]