Sanayide Gelişmeler ve İstihdam Eğilimleri, Haziran 2021
Pınar Kaynak, Araştırmacı
2 Haziran 2021
SPM’ye göre Nisan-2021’de MEA tarım dışı işsizlik oranı 0,7 puan gerileyip yüzde 14,2’ye inecek
SPM: “MARTTA PANDEMİ ÖNLEMLERİNİN GEVŞETİLMESİ SEBEBİYLE, NİSAN-2021 AYINDA İŞSİZLİK ORANININ MARTA GÖRE 0,3 PUAN AZALARAK YÜZDE 12,8 SEVİYESİNE DÜŞECEĞİNİ TAHMİN EDİYORUZ”
- “NİSAN AYINDA TARIM DIŞI İŞSİZLİK ORANI DA 0,1 PUAN AZALARAK YÜZDE 14,6 SEVİYESİNE İNEBİLİR”
- “SAĞLAM İŞLERDE ÇALIŞANLARIN YÜZDESİ YANİ EĞRETİ OLMAYAN İSTİHDAM ORANI (EOİO) MART-2021’DE 0,9 PUAN ARTARAK YÜZDE 27,6’YA ÇIKTI “
-“MART 2021’DE KADINLARDA YÜZDE 15,4’TE SABİT KALAN EOİO; HER 7 KADINDAN SADECE BİRİNİN İYİ İŞLERDE ÇALIŞTIĞI ANLAMINA GELİYOR”
İşgücü piyasaları göstergelerine dair isabetli tahminleri ile tanınan Sosyal Politikalar Araştırma Merkezi (SPM), Nisan-2021 ayında işsizlik oranının Mart ayına göre 0,3 puan gerileyerek yüzde 12,8 olarak gerçekleşeceğini tahmin etti.
SPM, tarım dışı işsizlik oranının da 0,1 puan azalarak yüzde 14,6 seviyesine ineceğini öngörürken; mevsimsellikten arındırılmış tarım dışı işsizlik oranının 0,7 puanlık gerilemeyle yüzde 14,2’ye düşeceğini hesapladı. İstihdam oranının 0,2 puan artarak yüzde 44,2 seviyesine yükseleceğini bildiren SPM, Nisan 2021 ayında sanayi istihdamının ise ufak bir azalma sonucu 6 milyon 25 bin kişi düzeyine inmesini bekliyor. TÜİK, Nisan-2021 ayına ait işgücü istatistiklerini 10 Haziran 2021-Perşembe günü ilan edecek.
SPM Araştırmacısı Dr. Pınar KAYNAK, Mart 2021 ayında pandemiye bağlı önlemlerin gevşetilmeye başlandığını anımsatarak, bu durumun işgücü piyasalarını ‘rahatlatmasını’ beklediğini ifade etti ve “Diğer yandan Mart’ta ihracat yüzde 19,0 oranında artarken, ham madde ve yatırım malı ithalatı sırasıyla yüzde 22,0 ve yüzde 31,0 oranlarında artmıştır. Tüm bu gelişmelerin işsizlik oranlarını azaltıcı yönde bir etkisi olması beklenmelidir” dedi.
Kısa çalışma ödeneği ve işten çıkarma yasağı önlemleri sebebiyle fiilen işi olmayan bireyler ‘işsiz’ sayılmıyor
Dr. KAYNAK, kısa çalışma ödeneği ve işten çıkarmaların yasaklanması gibi önlemlere bağlı olarak, fiilen ‘işi olmayan’ bireylerin resmi tanımlara göre ‘işsiz’ kapsamına girmemesinden ötürü işgücü piyasalarındaki ‘gerçek’ tablonun geleneksel oranlara ne kadar yansıyacağını kestirmenin hala güç olduğuna dikkat çekerek “Dolayısıyla daha önceki bültenlerimizde belirttiğimiz gibi, geleneksel göstergelere ek olarak işgücü piyasalarındaki gelişmeleri daha sağlıklı okumamıza yardımcı olacak alternatif göstergelere olan ihtiyaç daha da güçlü biçimde devam etmektedir. Bu bağlamda, SPM bültenlerinde düzenli olarak yayınladığımız eğreti olmayan istihdam oranı göstergesinin ayrıca önem kazandığının altını bir kez daha çiziyoruz” değerlendirmesinde bulundu.
Sağlam işlerde çalışanların (eğreti olmayan işler) Oranı Mart-2021 ayında 0,9 puan arttı
SPM çalışmasında; pandemi dönemindeki istihdam gelişmelerini anlamlı bir çerçeveye oturtabilmek için hesaplamaya başladıkları eğreti olmayan istihdam oranını (EOİO) ise Mart-2021 ayında yüzde 27,6 olarak buldukları kaydedilerek, “Bu oran Şubat ayına kıyasla 0,9 puan; geçtiğimiz yılın aynı döneminden ise 0,2 puan yüksektir. Diğer yandan eğreti olmayan istihdam oranının TÜİK tarafından açıklanan geleneksel istihdam oranından 16,4 puan daha düşük olması dikkate değer bir husustur” değerlendirmesinde bulunuldu.
Erkek çalışanlar için EOİO’yu; Şubat ayına göre 1,9 artışla Mart 2021 itibariyle yüzde 40,1 olarak hesapladıkları anlatılan SPM çalışmasında, “Kadın çalışanlarda ise durumun erkeklere göre çok daha vahim durumda olduğu görülmektedir. Kadınlarda EOİO, Mart ayı itibariyle, bir önceki aya göre sabit kalarak yüzde 15,4 düzeyinde seyretmiştir. Bu da neredeyse, çalışma çağındaki her yedi kadından sadece birinin ‘iyi’ işlerde çalıştığı anlamına gelmektedir” tespitinde bulunuldu.
SPM Direktörü Prof. Dr. Serdar SAYAN gözetiminde, araştırmacı Dr. Pınar KAYNAK’ca yapılan tahminler; TÜİK’ce açıklanacak olan genel işsizlik oranı, tarım dışı işsizlik oranı, mevsimsel etkilerden arındırılmış tarım dışı işsizlik oranı, istihdam oranı ve sanayi istihdamı rakamlarını kapsıyor. Tahminler, bu göstergelerin kendi geçmiş değerleri ile GSYH ve Sanayi Üretim Endeksi’nin (SÜE) geçmiş değerlerini kullanarak gerçekleştirildi. SPM, Haziran-2021 “Sanayide Gelişmeler ve İstihdam Eğilimleri” çalışmasının sonuçlarını açıklarken, Nisan-2021 ayına ait 10 Haziranda ilan edilecek işsizlik oranı tahminini de kamuoyuyla paylaştı.
TÜİK’in 10 Haziran 2021-Perşembe Tarihinde Açıklayacağı İşgücü Piyasası Verilerine Dair SPM Tahminlerinin Yönü
SPM çalışmasında Nisan-2021 ayında sanayi istihdamının ufak bir azalışla 6 milyon 25 bin kişi düzeyine inmesini bekledikleri bildirilerek “Ancak önceki bültenlerimizde altını çizdiğimiz gibi 2014 yılından bu yana çok başarılı tahminler yapmamıza izin veren modelimiz COVID-19 pandemisi gibi bir şokun işgücü piyasaları üzerindeki etkilerini öngörmeye elverişli değil. Dolayısıyla, COVID-19 şokuna bağlı olarak yayınladığımız tahminlerden sapmalar olması şaşırtıcı olmayacaktır” değerlendirmesinde bulunuldu.
TÜİK’in Mart 2021 genel işsizlik oranını yüzde 13,1 olarak açıkladığı hatırlatılan SPM çalışmasında, bu oranın Şubat ayı işsizlik oranından 1,0 puan düşük olmakla birlikte, bir önceki yılın aynı ayından 0,1 puan yüksek olduğu bildirildi. İşsiz sayısının geçtiğimiz aya göre 252 bin kişi azaldığı, tarım dışı işsizlik oranının ise Şubat ayına göre 1,2 puan azalarak yüzde 14,7 olarak ilan edildiği kaydedilen çalışmada, bu oranın bir önceki yılın aynı dönemine göre sabit kaldığı ifade edildi. Genel işsizlik oranlarına paralel olarak mevsim etkilerinden arındırılmış (MEA) işsizlik oranlarının da azaldığı vurgulanan çalışmada, MEA işsizlik oranının 0,1 puan, tarım dışı işsizlik oranının ise 0,2 puan azalarak sırasıyla yüzde 13,1 ve yüzde 14,9 olarak seyrettiği bildirildi. SPM’nin Mart-2021 ayı işgücü verilerine dair diğer tespitleri ise şöyle:
İşgücü: Mart 2021’de işgücü, bir önceki aya göre yüzde 1,6 oranında artarak 32 milyon 100 bin kişi düzeyine çıkmıştır. Geçen yılın aynı dönemine göre de yaklaşık olarak yüzde 7,1 oranında bir genişleme söz konusudur. Bu da 2 milyon 133 bin kişinin daha işgücüne katıldığını göstermektedir. Mevsim etkilerinden arındırılmış işgücü bir önceki aya göre 610 bin kişi artarak 32 milyon 325 bin kişi düzeyine çıkmıştır. Bu da bir önceki aya göre yüzde 1,9 oranında, geçen yılın aynı dönemine göre ise yüzde 6,6 oranında bir genişleme olduğuna işaret etmektedir.
İşgücüne Katılım Oranı: Mart 2021 toplam işgücüne katılım oranı (İKO) yüzde 50,6 olarak açıklanmıştır. Bu oran, Şubat ayından 0,7 puan, geçtiğimiz yılın aynı döneminden ise 2,4 puan yüksektir. Diğer yandan, mevsim etkilerinden arındırılmış işgücüne katılım oranı bir önceki aya göre 0,9 puan artarak yüzde 51,0 seviyesine çıkmıştır. Bu oran geçen yılın aynı döneminden 2,3 puan yüksektir.
İstihdam: TÜİK Mart 2021 istihdam oranını yüzde 44,0 olarak açıklamıştır. Bu oran Şubat ayından 1,1 puan, geçtiğimiz yılın aynı döneminden ise 2,1 puan yüksektir. Sektörel istihdama bakacak olursak, sanayi sektöründe istihdam bir önceki döneme göre 411 bin kişi artarak 6 milyon 186 bin kişi seviyesine, inşaat sektöründe 324 bin kişi artarak 1 milyon 854 bin kişi; tarımda ise 209 bin kişi artarak 4 milyon 610 bin kişi düzeylerine çıkmıştır. Diğer yandan, hizmetler sektöründe ise 188 bin kişi azalarak 15 milyon 256 bin kişi seviyesine inmiştir.
İmalat sanayisi KKO’da azalma trendi sürüyor; Mart-2021’de de geçen yıla göre 0,6 puan azaldı
SPM çalışmasında imalat sektöründe faaliyet gösteren firmaların yöneticilerinin TCMB İktisadi Yönelim Anketi’ne verdikleri yanıtlara göre hesaplanan “İmalat Sanayi Kapasite Kullanım Oranı”nın (KKO), Mart-2021 döneminde geçen yılın aynı ayına göre 0,6 puan azalarak yüzde 74,7 düzeyine indiği ifade edilerek “Bu rakam Şubat 2021 dönemi imalat sanayi KKO seviyesinden 0,2 puan düşüktür. Aralık 2020 döneminde başlayan azalma trendinin Şubat ayında da devam ettiği görülmektedir” değerlendirmesinde bulunuldu.
Çalışmada imalat sanayisinin üç alt ana dalı olan tüketim malları, ara malları ve yatırım malları imalatları için kapasite kullanım oranlarındaki gelişmeler de analiz edildi. Buna göre Mart 2021’de tüketim malları imalatı alt sektöründeki kapasite kullanım oranı bir önceki aya göre 0,6 puan azalarak yüzde 71,0 seviyesine inerken, ara malları imalatı KKO yüzde 78,1’den yüzde 78,3’e, yatırım malları imalatı KKO ise yüzde 74,6’dan yüzde 75,7’e çıktı.
SPM’NİN PANDEMİ SEBEBİYLE YENİ HESAPLAMAYA BAŞLADIĞI İKİ İSTİHDAM GÖSTERGESİ HAKKINDA:
Eğreti Olmayan İstihdam: TÜİK’in işsizlik verilerini uluslararası standartlara uygun biçimde toplamasına ve kamuoyunca yakından izlenen göstergeler olan işsizlik oranlarını uluslararası tanımları kullanarak hesaplamasına rağmen, pandeminin işgücü piyasaları üzerinde yarattığı benzeri görülmemiş etkiler işgücü ve işsizlik dinamiklerinde anomalilerin ortaya çıkmasına yol açtı. Bu anomalilere bağlı olarak, Türkiye (ve kimi başka ülkelerde) geleneksel tanımlara dayalı olarak hesaplanan resmi işsizlik oranları işgücü piyasalarındaki tabloyu sağlıklı olarak yansıtamaz hale geldi. SPM, mevcut literatürde sınırlı bir kullanıma sahip olan “eğreti istihdam” kavramından mülhem yeni bir gösterge tanımlayarak, 2020-Eylül ayında yayınlanan bültenden itibaren bu kavrama dayalı hesaplamalarını da yayınlamaya başladı. Eğreti olmayan istihdam kavramını tarım dışı işlerde, sosyal güvenlik kapsamında ve tam zamanlı çalışan kişilere atfen kullanacağız. Eğreti olmayan istihdam oranını ise “eğreti olmayan istihdam” da olan kişilerin kurumsal olmayan çalışma çağındaki (15 yaş üstü) nüfusa oranlayarak hesaplıyoruz. (Bu gösterge Ekim-2020 dönemi verilerinden itibaren, ‘Erkeklerde EOİO’ ve ‘Kadınlarda EOİO’ olarak da hesaplanmaya başlanmıştır.)
Geniş Tanımlı İşsizlik: Pandemi döneminde işsizlikteki gerçek tabloyu görebilmek için geniş tanımlı işsizlik oranlarına da bakılmalıdır. Resmi hesaplarda işsiz olarak nitelendirilenler, verinin toplandığı tarihe kadar olan son dört haftada işe başvurup da iş bulamamış kişilerdir. Fakat bu kişilerin yanı sıra son dört haftada işe başvurmamış ama çalışmaya hazırım diyen işsizler de vardır. Bu sebeple 2020-Temmuz ayından itibaren SPM Bültenlerinde “geniş tanımlı işsizlik oranlarını” her ay hesaplayarak duyurmaya başlamıştık. Ancak Nisan-2021 ayı bülteninden itibaren geniş tanımlı işsizlik oranı aylık yerine, 3 ayda bir yayınlanmaya başlanacaktır.
[ Notu İndir]