Sanayide Gelişmeler ve İstihdam Eğilimleri, Aralık 2020
Pınar Kaynak, Araştırmacı
2 Aralık 2020
SPM’ye göre Eylül-2020’de tarım dışı işsizlik oranı 0,6 puan düşüşle yüzde 15,1’e gerileyebilir
- SPM: “EYLÜL-2020 DÖNEMİNDE İŞSİZLİK 0,5 PUAN AZALIŞLA YÜZDE 12,7 OLABİLİR”
- “EYLÜL-2020’DE İHRACAT, HAMMADDE VE YATIRIM MALI İTHALATI ARTTI”
-“AYNI DÖNEMDE MEVSİM VE TAKVİM ETKİSİNDEN ARINMIŞ SANAYİ ÜRETİM ENDEKSİ İLE İMALAT SANAYİSİ KAPASİTE KULLANIM ORANLARI DA YÜKSELDİ”
-“BU GÖSTERGELER, EKONOMİ İÇİN YAVAŞ DA OLSA CANLANMA İŞARETİDİR”
- “PANDEMİ DÖNEMİNDEKİ İSTİHDAM GELİŞMELERİNİ ANLAMLI BİR ÇERÇEVEYE OTURTABİLMEK İÇİN İKİ FARKLI GÖSTERGE HESAPLAMAYA BAŞLAMIŞTIK”
- “BUNA GÖRE AĞUSTOS 2020’DE ‘EĞRETİ OLMAYAN İSTİHDAM ORANI’ YÜZDE 26,2, ‘GENİŞ TANIMLI İŞSİZLİK ORANI’ YÜZDE 23,1 OLDU”
İşgücü piyasaları göstergelerine dair isabetli tahminleri ile tanınan Sosyal Politikalar Araştırma Merkezi (SPM), Eylül 2020 döneminde işsizlik oranının 0,5 puan azalarak yüzde 12,7’ye ineceğini tahmin etti.
SPM, aynı dönemde tarım dışı işsizlik oranının 0,6 puan azalarak yüzde 15,1 düzeyine, mevsimsellikten arındırılmış tarım dışı işsizlik oranının ise 0,8 puan gerileyerek yüzde 14,6 seviyesine düşeceğini tahmin ederken; istihdam oranının ise 0,3 puanlık bir artışla yüzde 44,2’ye yükseleceğini öngördü. TÜİK, Eylül 2020 dönemine ait işgücü istatistiklerini 10 Aralık 2020-Perşembe günü ilan edecek.SPM Araştırmacısı Dr. Pınar KAYNAK, Eylül 2020 döneminde ihracatın Ağustos dönemine göre yüzde 29, hammadde ithalatının yüzde 8, yatırım malları ithalatının da yüzde 22 oranında arttığını; diğer yandan yine aynı dönemde mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış sanayi üretim endeksinin 2,1 puan, imalat sanayisi kapasite kullanım oranının 1,3 puan yükseldiğini vurgulayarak “Bu göstergeler, ekonomide yavaş da olsa bir canlanmanın işareti olarak kabul edilebilir” değerlendirmesinde bulundu.
Eğreti olmayan istihdam oranı, TÜİK’in açıkladığı istihdam oranının neredeyse yarısı kadar
Pandemi dönemindeki istihdam gelişmelerini anlamlı bir çerçeveye oturtabilmek için hesaplamaya başladıkları iki farklı gösterge hakkında da bilgi veren Dr. KAYNAK, Ağustos 2020 dönemine ilişkin ‘eğreti olmayan istihdam oranı’nı yüzde 26,2 bulduklarını ve bu oranın geçtiğimiz yılın aynı döneminden 1,7 puan düşük olmakla beraber, Temmuz 2020 döneminden 0,2 puan daha yüksek gerçekleştiğine dikkat çekti ve “Diğer yandan eğreti olmayan istihdam oranının, TÜİK tarafından açıklanan geleneksel istihdam oranının neredeyse yarısı kadar olması dikkate değer bir husustur” dedi. İstihdam gelişmelerini anlamlandırabilmek için hesapladıkları diğer gösterge olan ‘Geniş Tanımlı İşsizlik Oranı’nın ise Ağustos 2020 döneminde yüzde 23,1 olarak gerçekleştiğini bildiren Dr. KAYNAK, bu oranın Temmuz dönemine göre 0,5 puan düşük olmakla birlikte, geçen yılın aynı dönemine göre ise 3,6 puan arttığının görüldüğünü vurguladı.
SPM Direktörü Prof. Dr. Serdar SAYAN gözetiminde, araştırmacı Dr. Pınar KAYNAK’ca yapılan tahminler; TÜİK’ce açıklanacak olan genel işsizlik oranı, tarım dışı işsizlik oranı, mevsimsel etkilerden arındırılmış tarım dışı işsizlik oranı, istihdam oranı ve sanayi istihdamı rakamlarını kapsıyor. Tahminler, bu göstergelerin kendi geçmiş değerleri ile GSYH ve Sanayi Üretim Endeksi’nin (SÜE) geçmiş değerlerini kullanarak gerçekleştirildi. SPM, Aralık-2020 “Sanayide Gelişmeler ve İstihdam Eğilimleri” çalışmasının sonuçlarını açıklarken, Eylül-2020 dönemine ait 10 Aralık’ta ilan edilecek işsizlik oranı tahminini de kamuoyuyla paylaştı.
TÜİK’in 10 Aralık 2020-Perşembe Tarihinde Açıklayacağı İşgücü Piyasası Verilerine Dair SPM Tahminlerinin Yönü
SPM çalışmasında Eylül 2020 döneminde sanayi istihdamının da ufak bir artışla 5 milyon 517 bin kişi düzeyine ulaşmasını bekledikleri bildirilerek, “Ancak önceki bültenlerimizde altını çizdiğimiz gibi 2014 yılından bu yana çok başarılı tahminler yapmamıza izin veren modelimiz COVID-19 pandemisi gibi bir şokun işgücü piyasaları üzerindeki etkilerini öngörmeye elverişli değil. Dolayısıyla, COVID-19 şokuna bağlı olarak yayınladığımız tahminlerden sapmalar olması şaşırtıcı olmayacaktır” değerlendirmesinde bulunuldu.
Geçtiğimiz ay yayınlanan bültende işsizlik oranlarında azalma bekledikleri yönündeki tahmin anımsatılan SPM çalışmasında, “10 Kasım tarihinde açıklanan Ağustos 2020 dönemi işsizlik oranları tahminlerimize paralel olarak 0,2’şer puan azalmıştır. Genel işsizlik oranı yüzde 13,2 olarak açıklanırken, tarım dışı işsizlik oranı ise yüzde 15,7’dir. Diğer yandan, MEA tarım dışı işsizlik oranı 0,4 puan azalmış ve yüzde 15,4 olarak seyretmiştir “ denildi.
Ağustos 2020 dönemine ait açıklanan yüzde 13,2’lik genel işsizlik oranının Temmuz dönemi işsizlik oranından 0,2 puan, bir önceki yılın aynı döneminden ise 0,8 puan düşük olduğu vurgulanan SPM çalışmasında, “İşsiz sayısı geçtiğimiz yılın aynı dönemine göre yaklaşık yüzde 10 oranında daralmıştır. Genel işsizlik oranına benzer şekilde tarım dışı işsizlik oranı da Temmuz dönemine göre 0,2 puan azalmış ve yüzde 15,7 düzeyinde seyretmiştir. Bu oran bir önceki yılın aynı döneminden 1 puan düşüktür. Genel işsizlik oranı ile tarım dışı işsizlik oranında Kasım 2012’den bu yana süregelen artış eğilimi devam etmektedir” değerlendirmesi yapıldı.
Ağustos 2020’de geçen yılın aynı dönemine göre işgücüne katılım oranındaki düşüş devam etti
SPM’nin Ağustos-2020 dönemi işsizlik verilerine yönelik diğer tespitleri ise şöyle:
İşgücü: Ağustos döneminde işgücü, bir önceki döneme göre yüzde 0,8 oranında artarak 31 milyon 749 bin kişi düzeyine çıkmıştır. Geçen yılın aynı dönemine göre ise yaklaşık olarak yüzde 4 oranında bir daralma söz konusudur. Bu da 1 milyon 431 bin kişinin işgücünden çıktığını göstermektedir. Mevsim etkilerinden arındırılmış işgücü bir önceki döneme göre 202 bin kişi artarak 31 milyon 53 bin kişi düzeyine çıkmıştır. Bu da bir önceki döneme göre yüzde 0,7 oranında bir artış, geçen yılın aynı dönemine göre ise yüzde 4,5 oranında bir daralma olduğuna işaret etmektedir.İşgücüne Katılım Oranı: Ağustos 2020 toplam işgücüne katılım oranı (İKO) yüzde 50,6 olarak açıklanmıştır. Bu oran, Temmuz döneminden 0,3 puan yüksek olmakla birlikte, geçtiğimiz yılın aynı döneminden 3,3 puan düşüktür. Diğer yandan, mevsim etkilerinden arındırılmış işgücüne katılım oranı bir önceki döneme göre 0,2 puan artarak yüzde 49,5 olarak seyretmiştir. Bu oran geçen yılın aynı döneminden 3,3 puan düşüktür.
İstihdam: TÜİK Ağustos 2020 istihdam oranını yüzde 43,9 olarak açıklamıştır. Bu oran Temmuz döneminden 0,4 puan yüksek, geçtiğimiz yılın aynı döneminden ise 2,4 puan düşüktür. İmalat sektöründe istihdam bir önceki döneme göre 90 bin kişi artarak 5 milyon 16 bin kişi seviyesine çıkarken, madencilik ve taş ocakçılığı ile altyapı hizmetleri sektörlerinde toplam istihdam 15 bin kişi artmıştır. Bunlara paralel olarak, sanayi sektörü istihdamı Temmuz dönemine göre 106 bin kişi artmış ve 5 milyon 460 bin kişi olarak açıklanmıştır. Yıllık bazda imalat sektöründeki 136 bin kişilik azalma ile madencilik ve taş ocakçılığı ile altyapı hizmetleri sektöründe meydana gelen 46 bin kişilik artışa mukabil, sanayi istihdamı yıllık olarak 91 bin kişi azalmıştır.
Ağustos 2020’de imalat sanayisi KKO’daki toparlanma devam etti
SPM çalışmasında imalat sektöründe faaliyet gösteren firmaların yöneticilerinin TCMB İktisadi Yönelim Anketi’ne verdikleri yanıtlara göre hesaplanan “İmalat Sanayi Kapasite Kullanım Oranı”nın (KKO), Ağustos döneminde geçen yılın aynı ayına göre 3,3 puan azalarak yüzde 73,3 düzeyine indiği ifade edilerek, bu rakamın Temmuz 2020 dönemi imalat sanayi KKO seviyesinden 2,6 puan yüksek olduğu kaydedildi ve “Ağustos 2020 döneminde imalat sanayisi KKO’daki toparlanmanın devam ettiği görülmektedir” denildi. Çalışmada imalat sanayisinin üç alt ana dalı olan tüketim malları, ara malları ve yatırım malları imalatları için kapasite kullanım oranlarındaki gelişmeler de analiz edildi. Buna göre Ağustos 2020’de tüketim malları imalatı alt sektöründeki kapasite kullanım oranının bir önceki aya göre 2,2 puan artarak yüzde 69,9 seviyesine ulaştığı, ara malları imalatı KKO’nun yüzde 73,3’ten yüzde 75,1’e, yatırım malları imalatı KKO’nun da yüzde 69,8’den yüzde 70,7’ye çıktığı anlatılarak “Dolayısıyla tüm KKO’larda artış eğiliminin devam ettiği gözlemlenmektedir” analizinde bulunuldu.
SPM’NİN PANDEMİ SEBEBİYLE YENİ HESAPLAMAYA BAŞLADIĞI İKİ İSTİHDAM GÖSTERGESİ HAKKINDA:
Eğreti Olmayan İstihdam: TÜİK’in işsizlik verilerini uluslararası standartlara uygun biçimde toplamasına ve kamuoyunca yakından izlenen göstergeler olan işsizlik oranlarını uluslararası tanımları kullanarak hesaplamasına rağmen, pandeminin işgücü piyasaları üzerinde yarattığı benzeri görülmemiş etkiler işgücü ve işsizlik dinamiklerinde anomalilerin ortaya çıkmasına yol açtı. Bu anomalilere bağlı olarak, Türkiye (ve kimi başka ülkelerde) geleneksel tanımlara dayalı olarak hesaplanan resmi işsizlik oranları işgücü piyasalarındaki tabloyu sağlıklı olarak yansıtamaz hale geldi. SPM, mevcut literatürde sınırlı bir kullanıma sahip olan “eğreti istihdam” kavramından mülhem yeni bir gösterge tanımlayarak, 2020-Eylül ayında yayınlanan bültenden itibaren bu kavrama dayalı hesaplamalarını da yayınlamaya başladı. Eğreti olmayan istihdam kavramını tarım dışı işlerde, sosyal güvenlik kapsamında ve tam zamanlı çalışan kişilere atfen kullanacağız. Eğreti olmayan istihdam oranını ise “eğreti olmayan istihdam” da olan kişilerin kurumsal olmayan çalışma çağındaki (15 yaş üstü) nüfusa oranlayarak hesaplıyoruz.
Geniş Tanımlı İşsizlik: Pandemi döneminde işsizlikteki gerçek tabloyu görebilmek için geniş tanımlı işsizlik oranlarına da bakılmalıdır. Resmi hesaplarda işsiz olarak nitelendirilenler, verinin toplandığı tarihe kadar olan son dört haftada işe başvurup da iş bulamamış kişilerdir. Fakat bu kişilerin yanı sıra son dört haftada işe başvurmamış ama çalışmaya hazırım diyen işsizler de vardır. Bu sebeple 2020-Temmuz ayından itibaren SPM Bültenlerinde “geniş tanımlı işsizlik oranlarını” da hesaplayarak duyurmaya başladık.
[ Notu İndir]