Sanayide Gelişmeler ve İstihdam Eğilimleri, Kasım 2020
Pınar Kaynak, Araştırmacı
2 Kasım 2020
SPM’ye göre Ağustos-2020’de tarım dışı işsizlik oranı 0,5 puan düşüşle yüzde 15,4’e gerileyebilir
- SPM: “AĞUSTOS-2020 DÖNEMİNDE İŞSİZLİK 0,4 PUAN AZALIŞLA YÜZDE 13 OLABİLİR”
- “AĞUSTOS-2020’DE MEVSİM VE TAKVİM ETKİLERİNDEN ARINDIRILMIŞ SANAYİ ÜRETİM ENDEKSİ 4,1 PUAN, İMALAT SANAYİSİ KAPASİTE KULLANIM ORANI 2,6 PUAN ARTTI”
-“BU GÖSTERGELER, EKONOMİNİN YAVAŞ DA OLSA TOPARLANMAYA BAŞLADIĞININ İŞARETİ”
- “PANDEMİ DÖNEMİNDEKİ İSTİHDAM GELİŞMELERİNİ ANLAMLI BİR ÇERÇEVEYE OTURTABİLMEK İÇİN İKİ FARKLI GÖSTERGE HESAPLAMAYA BAŞLAMIŞTIK”
- “TEMMUZ 2020’DE ‘EĞRETİ OLMAYAN İSTİHDAM ORANI’ YÜZDE 26, ‘GENİŞ TANIMLI İŞSİZLİK ORANI’ YÜZDE 23,6 OLDU”
İşgücü piyasaları göstergelerine dair isabetli tahminleri ile tanınan Sosyal Politikalar Araştırma Merkezi (SPM), Ağustos 2020 döneminde işsizlik oranının 0,4 puan azalarak yüzde 13’e ineceğini tahmin etti.
SPM, aynı dönemde tarım dışı işsizlik oranının 0,5 puan azalarak yüzde 15,4’e, mevsimsellikten arındırılmış işsizlik oranının ise 0,2 puan azalarak yüzde 15,7 seviyesine gerileyeceğini, istihdam oranının ise 0,5 puanlık artışla yüzde 44 seviyesine çıkacağını bildirdi. TÜİK, Ağustos 2020 dönemine ait işgücü istatistiklerini 10 Kasım 2020 Salı günü ilan edecek.SPM Araştırmacısı Dr. Pınar KAYNAK, Ağustos 2020 döneminde ihracatın Temmuz dönemine göre yüzde 16 oranında azalsa da hammadde ithalatının yüzde 12,7 oranında arttığını ifade ederek “Diğer yandan yine aynı dönemde, mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış sanayi üretim endeksi 4,1 puan, imalat sanayisi kapasite kullanım oranı 2,6 puan artmıştır. Ağustos 2020 dönemine ilişkin tahminlerimiz, işsizlik oranlarının azalması yönündedir. Bu göstergeler ekonominin yavaş da olsa toparlanmaya başladığının bir işareti olarak kabul edilebilir” değerlendirmesinde bulundu.
Temmuz 2020’de ‘eğreti olmayan istihdam oranı’ bir önceki döneme göre 0,5 puan artışla yüzde 26 oldu
Pandemi dönemindeki istihdam gelişmelerini anlamlı bir çerçeveye oturtabilmek için hesaplamaya başladıkları iki farklı gösterge hakkında da bilgi veren Dr. KAYNAK, Temmuz 2020 dönemine ilişkin ‘eğreti olmayan istihdam oranı’nı yüzde 26 bulduklarını ve bu oranın geçtiğimiz yılın aynı döneminden 2 puan düşük olmakla beraber, Haziran 2020 döneminden 0,5 puan daha yüksek olduğunu kaydetti. İstihdam gelişmelerini anlamlandırabilmek için hesapladıkları diğer gösterge olan ‘Geniş Tanımlı İşsizlik Oranı’nın ise Temmuz 2020 döneminde yüzde 23,6 olarak gerçekleştiğini belirten Dr. KAYNAK, bu oranın Haziran dönemine göre 1 puan düşük olmakla birlikte, geçen yılın aynı dönemine göre ise 4 puan arttığını bildirdi.
SPM Direktörü Prof. Dr. Serdar SAYAN gözetiminde, araştırmacı Dr. Pınar KAYNAK’ca yapılan tahminler; TÜİK’ce açıklanacak olan genel işsizlik oranı, tarım dışı işsizlik oranı, mevsimsel etkilerden arındırılmış tarım dışı işsizlik oranı, istihdam oranı ve sanayi istihdamı rakamlarını kapsıyor. Tahminler, bu göstergelerin kendi geçmiş değerleri ile GSYH ve Sanayi Üretim Endeksi’nin (SÜE) geçmiş değerlerini kullanarak gerçekleştirildi. SPM, Kasım-2020 “Sanayide Gelişmeler ve İstihdam Eğilimleri” çalışmasının sonuçlarını açıklarken, Ağustos-2020 dönemine ait 10 Kasım'da ilan edilecek işsizlik oranı tahminini de kamuoyuyla paylaştı.
TÜİK’in 10 Kasım 2020-Salı Tarihinde Açıklayacağı İşgücü Piyasası Verilerine Dair SPM Tahminlerinin Yönü
SPM çalışmasında Ağustos-2020 döneminde sanayi istihdamının da 5 milyon 357 bin kişi düzeyine ulaşması beklentisi ifade edilerek “Ancak, önceki bültenlerimizde altını çizdiğimiz gibi 2014 yılından bu yana çok başarılı tahminler yapmamıza izin veren modelimiz COVID-19 pandemisi gibi bir şokun işgücü piyasaları üzerindeki etkilerini öngörmeye elverişli değil. Dolayısıyla, COVID-19 şokuna bağlı olarak yayınladığımız tahminlerden sapmalar olması şaşırtıcı olmayacaktır” değerlendirmesinde bulunuldu.
Geçtiğimiz ay yayınlanan bültende işsizlik oranlarında artış beklentisi içinde bulunduğunu anımsatan SPM, 12 Ekim tarihinde TÜİK’ce açıklanan Temmuz 2020 dönemi işsizlik oranlarının yatay seyrettiğini ve genel işsizlik oranının yüzde 13,4, tarım dışı işsizlik oranının ise yüzde 15,9 olarak açıklandığını; diğer yandan MEA tarım dışı işsizlik oranının da 0,6 puan azalıp yüzde 15,9 olarak ilan edildiğini kaydetti.
Açıklanan yüzde 13,4’lük Temmuz 2020 genel işsizlik oranının Haziran dönemi işsizlik oranı ile aynı olmakla birlikte, bir önceki yılın aynı döneminden 0,5 puan düşük olduğu vurgulandı. İşsiz sayısının geçtiğimiz yılın aynı dönemine göre yüzde 8 oranında daraldığı, tarım dışı işsizlik oranının Haziran dönemine göre sabit kalarak yüzde 15,9 seviyesinde seyrettiği anlatılan SPM çalışmasında, “Bu oran bir önceki yılın aynı döneminden 0,6 puan düşüktür. Genel işsizlik oranı ve tarım dışı işsizlik oranında Kasım 2012’den bu yana süregelen artış eğilimi devam etmektedir” denildi.
Geçen yılın aynı dönemine göre Temmuz 2020’de 1 milyon 622 bin kişi işgücünden çıktı
SPM’nin Temmuz-2020 dönemi işsizlik verilerine yönelik diğer tespitleri ise şöyle:
İşgücü: Temmuz döneminde işgücü, bir önceki döneme göre yüzde 2,8 oranında artarak 31 milyon 491 bin kişi düzeyine çıkmıştır. Geçen yılın aynı dönemine göre ise yaklaşık olarak yüzde 4,9 oranında bir daralma söz konusudur. Bu da 1 milyon 622 bin kişinin işgücünden çıktığını göstermektedir. Mevsim etkilerinden arındırılmış işgücü bir önceki döneme göre 464 bin kişi artarak 30 milyon 855 bin kişi düzeyine çıkmıştır. Bu da bir önceki döneme göre yüzde 1,5 oranında bir artış, geçen yılın aynı dönemine göre ise yüzde 5,1 oranında bir daralma olduğuna işaret etmektedir.İşgücüne Katılım Oranı: Temmuz 2020 toplam işgücüne katılım oranı (İKO) yüzde 50,3 olarak açıklanmıştır. Bu oran, Haziran döneminden 1,3 puan yüksek olmakla birlikte, geçtiğimiz yılın aynı döneminden ise 3,5 puan düşüktür. Diğer yandan, mevsim etkilerinden arındırılmış işgücüne katılım oranı bir önceki döneme göre 0,7 puan artarak %49,3 olarak seyretmiştir. Bu oran geçen yılın aynı döneminden 3,6 puan düşüktür.
İstihdam: TÜİK Temmuz 2020 istihdam oranını yüzde 43,5 olarak açıklamıştır. Bu oran Haziran döneminden 1,1 puan yüksek, geçtiğimiz yılın aynı döneminden ise 2,9 puan düşüktür. İmalat sektöründe istihdam bir önceki döneme göre 50 bin kişi artarak 4 milyon 926 bin kişi seviyesine çıkarken, madencilik ve taş ocakçılığı ile altyapı hizmetleri sektörlerinde toplam istihdam 9 bin kişi artmıştır. Bunlara paralel olarak, sanayi sektörü istihdamı Haziran dönemine göre 57 bin kişi artmış ve 5 milyon 354 bin kişi olarak açıklanmıştır. Yıllık bazda imalat sektöründeki 257 bin kişilik azalma ile madencilik ve taş ocakçılığı ile altyapı hizmetleri sektöründe meydana gelen 11 bin kişilik artışa mukabil, sanayi istihdamı yıllık olarak 246 bin kişi azalmıştır.
Temmuz 2020 döneminde KKO, bir önceki döneme göre 4,7 puan arttı
SPM çalışmasında imalat sektöründe faaliyet gösteren firmaların yöneticilerinin TCMB İktisadi Yönelim Anketi’ne verdikleri yanıtlara göre hesaplanan “İmalat Sanayi Kapasite Kullanım Oranı”nın (KKO), Temmuz döneminde geçen yılın aynı ayına göre 5,5 puan azalarak yüzde 70,7 düzeyine düştüğü ancak bu rakamın Haziran 2020 dönemi imalat sanayi KKO seviyesinden 4,7 puan yüksek olduğu anlatılarak, “Temmuz 2020 döneminde imalat KKO’daki toparlanmanın devam ettiği görülmektedir” değerlendirmesinde bulunuldu.
Çalışmada imalat sanayisinin üç alt ana dalı olan tüketim malları, ara malları ve yatırım malları imalatları için kapasite kullanım oranlarındaki gelişmeler de analiz edildi. Buna göre Temmuz 2020’de tüketim malları imalatı alt sektöründeki kapasite kullanım oranı bir önceki aya göre 5,3 puan artarak yüzde 67,7 seviyesine ulaştığı, ara malları imalatı KKO’nun yüzde 67’den yüzde 73,3’e, yatırım malları imalatı KKO’nun yüzde 67’den yüzde 69,8’e çıktığı bildirildi ve “Dolayısıyla, tüm KKO’larda toparlanmanın devam ettiği gözlemlenmektedir” sonucuna ulaşıldı.
SPM’NİN PANDEMİ SEBEBİYLE YENİ HESAPLAMAYA BAŞLADIĞI İKİ İSTİHDAM GÖSTERGESİ HAKKINDA:
Eğreti Olmayan İstihdam: TÜİK’in işsizlik verilerini uluslararası standartlara uygun biçimde toplamasına ve kamuoyunca yakından izlenen göstergeler olan işsizlik oranlarını uluslararası tanımları kullanarak hesaplamasına rağmen, pandeminin işgücü piyasaları üzerinde yarattığı benzeri görülmemiş etkiler işgücü ve işsizlik dinamiklerinde anomalilerin ortaya çıkmasına yol açtı. Bu anomalilere bağlı olarak, Türkiye (ve kimi başka ülkelerde) geleneksel tanımlara dayalı olarak hesaplanan resmi işsizlik oranları işgücü piyasalarındaki tabloyu sağlıklı olarak yansıtamaz hale geldi. SPM, mevcut literatürde sınırlı bir kullanıma sahip olan “eğreti istihdam” kavramından mülhem yeni bir gösterge tanımlayarak, 2020-Eylül ayında yayınlanan bültenden itibaren bu kavrama dayalı hesaplamalarını da yayınlamaya başladı. Eğreti olmayan istihdam kavramını tarım dışı işlerde, sosyal güvenlik kapsamında ve tam zamanlı çalışan kişilere atfen kullanacağız. Eğreti olmayan istihdam oranını ise “eğreti olmayan istihdam” da olan kişilerin kurumsal olmayan çalışma çağındaki (15 yaş üstü) nüfusa oranlayarak hesaplıyoruz.
Geniş Tanımlı İşsizlik: Pandemi döneminde işsizlikteki gerçek tabloyu görebilmek için geniş tanımlı işsizlik oranlarına da bakılmalıdır. Resmi hesaplarda işsiz olarak nitelendirilenler, verinin toplandığı tarihe kadar olan son dört haftada işe başvurup da iş bulamamış kişilerdir. Fakat bu kişilerin yanı sıra son dört haftada işe başvurmamış ama çalışmaya hazırım diyen işsizler de vardır. Bu sebeple 2020-Temmuz ayından itibaren SPM Bültenlerinde “geniş tanımlı işsizlik oranlarını” da hesaplayarak duyurmaya başladık.
[ Notu İndir]