Sanayide Gelişmeler ve İstihdam Eğilimleri, Ekim 2020
Pınar Kaynak, Araştırmacı
7 Ekim 2020
SPM’ye göre Temmuz-2020’de tarım dışı işsizlik oranı 0,8 puan artışla yüzde 16,7 olabilir
- SPM: “TEMMUZ-2020 DÖNEMİNDE İŞSİZLİK 0,6 PUAN ARTIŞLA YÜZDE 14 OLABİLİR”
- “GÖSTERGELERE GÖRE EKONOMİ YAVAŞ DA OLSA TOPARLANIYOR ANCAK COVID-19’UN EKONOMİ ÜZERİNDEKİ HASARLARI DEVAM EDİYOR”
- “PANDEMİ DÖNEMİNDEKİ İSTİHDAM GELİŞMELERİNİ ANLAMLI BİR ÇERÇEVEYE OTURTABİLMEK İÇİN İKİ FARKLI GÖSTERGE HESAPLAMAYA BAŞLAMIŞTIK”
- HESAPLANAN ‘EĞRETİ OLMAYAN İSTİHDAM ORANI’ VE ‘GENİŞ TANIMLI İŞSİZLİK ORANI’ VERİLERİ HAZİRAN-2020 DÖNEMİNDE GEÇEN YILA GÖRE HALA İYİ DEĞİL
İşgücü piyasaları göstergelerine dair isabetli tahminleri ile tanınan Sosyal Politikalar Araştırma Merkezi (SPM), COVID-19’un ekonomi üzerindeki hasarlarının sürdüğünü belirterek Temmuz 2020 döneminde işsizlik oranının 0,6 puan artarak yüzde 14’e yükseleceğini tahmin etti.
SPM, tarım dışı işsizlik oranının ise 0,8 puan artarak yüzde 16,7’ye, mevsimsellikten arındırılmış tarım dışı işsizlik oranının da 0,6 puan artarak yüzde 17,3 seviyesine tırmanmasını beklediğini bildirdi. TÜİK, Temmuz 2020 dönemine ait işgücü istatistiklerini 12 Ekim 2020-Pazartesi günü ilan edecek.SPM Araştırmacısı Dr. Pınar KAYNAK, Temmuz 2020 döneminde ihracatın Haziran dönemine göre 10,7, hammadde ithalatının yüzde 7, yatırım malları ithalatının ise yüzde 13 oranında arttığını ifade ederek, “Diğer yandan yine aynı dönemde, mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış sanayi üretim endeksi 9,2 puan, imalat sanayisi kapasite kullanım oranı 4,7 puan yükselmiştir. Bu artışlar ekonominin yavaş da olsa canlanmaya devam ettiğinin bir işareti olarak kabul edilebilir olsa da, dış ticarette gözlenen artışlar Haziran dönemi artışlarının çok daha aşağısında kalmışlardır. Tüm bunlar ekonominin yavaş da olsa toparlanmaya başlamakla birlikte, COVID-19’un hasarlarının halen devam ettiğinin bir göstergesi olarak kabul edilebilir” dedi.
Pandeminin etkisini tam ve doğru anlayabilmek için hesaplanan iki istihdam göstergesinde durum ne?
Pandemi dönemindeki istihdam gelişmelerini anlamlı bir çerçeveye oturtabilmek için hesaplamaya başladıkları iki farklı gösterge hakkında da bilgi veren Dr. Pınar KAYNAK, geçen ayki bültende ilk kez hesaplayarak açıkladıkları ‘Eğreti Olmayan İstihdam Oranı’nı Haziran 2020 dönemi için yüzde 25,5 olarak belirlediklerini ifade etti. Dr. KAYNAK, bu oranın geçtiğimiz yılın aynı döneminden 2,9 puan düşük olmakla beraber, Mayıs 2020 döneminden ise 0,1 puan daha yüksek olduğunu kaydetti. İstihdam gelişmelerini anlamlandırabilmek için hesapladıkları diğer gösterge olan ‘Geniş Tanımlı İşsizlik Oranı’nın ise Haziran 2020 döneminde yüzde 24,6 olarak gerçekleştiğini bildiren Dr. KAYNAK,bu oranın Mayıs dönemine göre 0,2 puan düşük olmakla birlikte geçen yılın aynı dönemine göre ise 6 puan arttığını vurguladı.
SPM Direktörü Prof. Dr. Serdar SAYAN gözetiminde, araştırmacı Dr.Pınar KAYNAK’ca yapılan tahminler; TÜİK’ce açıklanacak olan genel işsizlik oranı, tarım dışı işsizlik oranı, mevsimsel etkilerden arındırılmış tarım dışı işsizlik oranı, istihdam oranı ve sanayi istihdamı rakamlarını kapsıyor. Tahminler, bu göstergelerin kendi geçmiş değerleri ile GSYH ve Sanayi Üretim Endeksi’nin (SÜE) geçmiş değerlerini kullanarak gerçekleştirildi. SPM, Ekim-2020 “Sanayide Gelişmeler ve İstihdam Eğilimleri” çalışmasının sonuçlarını açıklarken, Temmuz-2020 dönemine ait 12Ekim’de ilan edilecek işsizlik oranı tahminini de kamuoyuyla paylaştı.
TÜİK’in 12 Ekim 2020-Pazartesi Tarihinde Açıklayacağı İşgücü Piyasası Verilerine Dair SPM Tahminlerinin Yönü
SPM çalışmasında Temmuz 2020 döneminde istihdam oranının 1 puanlık artışla yüzde 43,4 seviyesine, sanayi istihdamının da 5 milyon 322 bin kişi düzeyine ulaşmasını bekledikleri ifade edilerek “Ancak, önceki bültenlerimizde altını çizdiğimiz gibi 2014 yılından bu yana çok başarılı tahminler yapmamıza izin veren modelimiz COVID-19 pandemisi gibi bir şokun işgücü piyasaları üzerindeki etkilerini öngörmeye elverişli değil. Dolayısıyla, COVID-19 şokuna bağlı olarak yayınladığımız tahminlerden sapmalar olması şaşırtıcı olmayacaktır” denildi.
SPM : İşsizlik beklentilerin üstünde arttı ve verilerin tümü Haziran-2020 döneminde artışa geçti
Geçtiğimiz ay yayınlanan bültende işsizlik oranlarında artış beklentisinin dile getirildiği anımsatılan SPM çalışmasında; 10 Eylül tarihinde TÜİK tarafından açıklanan Haziran 2020 dönemi işsizlik oranlarının bu beklentinin üstünde artış gösterdiği bildirildi.
Genel işsizlik oranının 0,5 puan artarak yüzde 13,4 olarak açıklandığı belirtilen SPM çalışmasında “Bu oran bir önceki yılın aynı döneminden 0,4, Mayıs dönemi işsizlik oranından ise 0,5 puan yüksektir. İşsiz sayısı geçtiğimiz yılın aynı dönemine göre yüzde 3,6 oranında daralmıştır. Tarım dışı işsizlik oranı Mayıs dönemine göre 0,7 puan artarak yüzde 15,9 seviyesinde seyretmiştir. Bu oran bir önceki yılın aynı döneminden 0,6 puan yüksektir. MEA tarım dışı işsizlik oranı 0,2 puan artışla yüzde 16,7 seviyesine ulaşmıştır. Genel işsizlik oranı ve tarım dışı işsizlik oranında Kasım 2012’den bu yana süregelen artış eğilimi devam etmektedir” değerlendirmesinde bulunuldu.
İmalat sanayisinde kapasite kullanım oranlarındaki artış genele yayıldı
SPM çalışmasında imalat sektöründe faaliyet gösteren firmaların yöneticilerinin TCMB İktisadi Yönelim Anketi’ne verdikleri yanıtlara göre hesaplanan “İmalat Sanayi Kapasite Kullanım Oranı”nın (KKO),Haziran döneminde geçen yılın aynı ayına göre 11,1 puan azalarak yüzde 66 düzeyine düştüğü, ancak bu rakamın Mayıs 2020 dönemi imalat sanayi KKO seviyesinden 3,4 puan yüksek olduğu ifade edildi.
Çalışmada imalat sanayisinin üç alt ana dalı olan tüketim malları, ara malları ve yatırım malları imalatları için kapasite kullanım oranlarındaki gelişmeler de analiz edildi. Buna göre Haziran 2020’de tüketim malları imalatı alt sektöründeki kapasite kullanım oranı bir önceki aya göre 6,1 puan artarak yüzde 62,4’e, ara malları imalatı KKO yüzde64,5’ten yüzde 67’ye, yatırım malları imalatı KKO yüzde 64,6’dan yüzde 67’ye seviyesine çıktı. Dolayısıyla yatırım malları KKO’suna ek olarak, tüketim ve ara malları KKO’larının da toparlanmaya başladığı gözlemlendi.
SPM’nin Haziran-2020 dönemi işsizlik verilerine yönelik diğer tespitleri ise şöyle:
İşgücü: Haziran döneminde işgücü, bir önceki döneme göre yüzde 3,2 oranında artarak 30 milyon 632 bin kişi düzeyine çıkmıştır. Geçen yılın aynı dönemine göre ise yaklaşık olarak yüzde 6,5 oranında bir daralma söz konusudur. Bu da 2 milyon 134 bin kişinin işgücünden çıktığını göstermektedir. Mevsim etkilerinden arındırılmış işgücü bir önceki döneme göre 567 bin kişi artarak 30 milyon 366 bin kişi düzeyine çıkmıştır. Bu da bir önceki döneme göre yüzde 1,9 oranında bir artış, geçen yılın aynı dönemine göre ise yüzde 6,6 oranında bir daralma olduğuna işaret etmektedir.İşgücüne Katılım Oranı: Haziran 2020 toplam işgücüne katılım oranı (İKO) yüzde 49 olarak açıklanmıştır. Bu oran, Mayıs döneminden 1,4 puan yüksek olmakla birlikte, geçtiğimiz yılın aynı döneminden ise 4,3 puan düşüktür. Diğer yandan, mevsim etkilerinden arındırılmış işgücüne katılım oranı bir önceki döneme göre 0,9 puan artarak yüzde 48,6 olarak seyretmiştir. Bu oran geçen yılın aynı döneminden 4,3 puan düşüktür.
İstihdam: TÜİK Haziran 2020 istihdam oranını %42,4 olarak açıklamıştır. Bu oran Mayıs döneminden 1 puan yüksek, geçtiğimiz yılın aynı döneminden ise 4 puan düşüktür. İmalat sektöründe istihdam bir önceki döneme göre 33 bin kişi artarak 4 milyon 876 bin kişi seviyesine çıkarken, madencilik ve taş ocakçılığı ile altyapı hizmetleri sektörlerinde toplam istihdam 8 bin kişi azalmıştır. Bunlara paralel olarak, sanayi sektörü istihdamı Mayıs dönemine göre 25 bin kişi artmış ve 5 milyon 296 bin kişi olarak açıklanmıştır. Yıllık bazda imalat sektöründeki 332 bin kişilik azalma ile madencilik ve taş ocakçılığı ile altyapı hizmetleri sektöründe meydana gelen 11 bin kişilik artışa mukabil, sanayi istihdamı yıllık olarak 321 bin kişi azalmıştır.
SPM’NİN PANDEMİ SEBEBİYLE YENİ HESAPLAMAYA BAŞLADIĞI İKİ İSTİHDAM GÖSTERGESİ HAKKINDA:
Eğreti Olmayan İstihdam:TÜİK’in işsizlik verilerini uluslararası standartlara uygun biçimde toplamasına ve kamuoyunca yakından izlenen göstergeler olan işsizlik oranlarını uluslararası tanımları kullanarak hesaplamasına rağmen, pandeminin işgücü piyasaları üzerinde yarattığı benzeri görülmemiş etkiler işgücü ve işsizlik dinamiklerinde anomalilerin ortaya çıkmasına yol açtı. Bu anomalilere bağlı olarak, Türkiye (ve kimi başka ülkelerde) geleneksel tanımlara dayalı olarak hesaplanan resmi işsizlik oranları işgücü piyasalarındaki tabloyu sağlıklı olarak yansıtamaz hale geldi.
SPM, mevcut literatürde sınırlı bir kullanıma sahip olan “eğreti istihdam” kavramından mülhem yeni bir gösterge tanımlayarak, 2020-Eylül ayında yayınlanan bültenden itibaren bu kavrama dayalı hesaplamalarını da yayınlamaya başladı. Eğreti olmayan istihdam kavramını tarım dışı işlerde, sosyal güvenlik kapsamında ve tam zamanlı çalışan kişilere atfen kullanacağız. Eğreti olmayan istihdam oranını ise “eğreti olmayan istihdam” da olan kişilerin kurumsal olmayan çalışma çağındaki (15 yaş üstü) nüfusa oranlayarak hesaplıyoruz.
Geniş Tanımlı İşsizlik:Pandemi döneminde işsizlikteki gerçek tabloyu görebilmek için geniş tanımlı işsizlik oranlarına da bakılmalıdır. Resmi hesaplarda işsiz olarak nitelendirilenler, verinin toplandığı tarihe kadar olan son dört haftada işe başvurup da iş bulamamış kişilerdir. Fakat bu kişilerin yanı sıra son dört haftada işe başvurmamış ama çalışmaya hazırım diyen işsizler de vardır.Bu sebeple 2020-Temmuz ayından itibaren SPM Bültenlerinde “geniş tanımlı işsizlik oranlarını” da hesaplayarak duyurmaya başladık.
[ Notu İndir]