Sanayide Gelişmeler ve İstihdam Eğilimleri, Eylül 2020
Pınar Kaynak, Araştırmacı
1 Eylül 2020
SPM’ye göre Haziran-2020 döneminde işsizlik 0,1 puan artışla yüzde 13 olabilir
- SPM: “PANDEMİ SEBEBİYLE ANLAMINI YİTİREN İŞSİZLİK ORANLARINA ALTERNATİF GÖSTERGELER ÜRETMEK ADINA ‘EĞRETİ OLMAYAN İSTİHDAM ORANI’NI DA HESAPLAMAYA BAŞLADIK”
- “ ‘EĞRETİ OLMAYAN İSTİHDAM ORANI’ İLE GEÇİCİ OLMAYAN TARIM DIŞI İŞLERDE, KAYITLI ÇALIŞANLARI İZLİYORUZ”
- “EĞRETİ OLMAYAN İSTİHDAM ORANI HESAPLAMAMIZ, PANDEMİ SÜRECİNDEKİ İSTİHDAM AZALIŞINI BAŞARIYLA YAKALADI”
- “MAYIS VE HAZİRAN AYINA AİT KİMİ EKONOMİK GÖSTERGELERDE YAVAŞ DA OLSA İYİLEŞME GÖZLENDİ
İşgücü piyasaları göstergelerine dair isabetli tahminleri ile tanınan Sosyal Politikalar Araştırma Merkezi (SPM), Eylül-2020 ayına ait Sanayide Gelişmeler ve İstihdam Eğilimleri çalışmasından itibaren Türkiye için ‘Eğreti Olmayan İstihdam Oranı’nı hesaplayarak açıklamaya başlayacak.
Pandeminin işgücü piyasaları üzerinde benzeri görülmemiş etkiler yarattığını belirten SPM Araştırmacısı Dr. Pınar KAYNAK, anlamlı verilere ulaşabilmek için bundan böyle uluslararası literatürde de kullanılan ve daha çok istihdam verilerine odaklanan ‘Eğreti Olmayan İstihdam Oranı’nı da hesaplayacaklarını bildirdi. (TDK’ya göre eğreti, ‘geçici’ anlamına gelmektedir.)
Geçici nitelik taşımayan işlerde çalışanları dikkate alan ‘Eğreti olmayan istihdam’ kavramı dahilinde; tarım dışı işlerde, sosyal güvenlik kapsamında ve tam zamanlı çalışan kişilere ait verileri kullanacaklarını bildiren SPM Araştırmacısı Dr. KAYNAK, “Eğreti olmayan istihdam oranını; eğreti olmayan istihdamdaki kişileri, 15 yaş ve üstü diye tanımladığımız kurumsal olmayan çalışma çağındaki nüfusa oranlayarak hesaplayacağız” dedi.
Eğreti olmayan istihdam oranı hesaplamamız, pandemi dönemindeki istihdam azalışını başarıyla yakaladı
Yukarıdaki grafikte görüldüğü üzere; eğreti olmayan istihdam oranını geriye doğru 2014 yılına kadar giderek hesapladıklarını ifade eden Dr. KAYNAK, “Verilerin seyri Türkiye işgücü piyasasında pandemiden önce 2019 sonundan itibaren işgücüne katılım oranlarında (İKO) görülen hızlı daralmayla uyumlu. Ancak pandemiyle kötüleşen durumun gözden kaçırılmasına sebep olan resmi işsizlik oranlarının aksine, eğreti olmayan istihdam oranı göstergemiz istihdamda Mart 2020 döneminden sonra Covid-19’a bağlı olarak hızlanan düşüşü başarıyla yakalıyor. Önerdiğimiz tanımlar ışığında Mayıs 2020 dönemine ilişkin eğreti olmayan istihdam oranını yüzde 25,4 buluyoruz ki bu oran, geçtiğimiz yılın aynı döneminden 3,1 puan ve Nisan 2020 döneminden ise 0,4 puan daha düşüktür” dedi.
Göstergeler, Haziran-2020’de ekonominin toparlanmaya başladığına işaret ediyor
Öte yandan SPM, 10 Eylül 2020-Perşembe günü ilan edilecek Haziran-2020 dönemi istihdam verilerinde işsizlik oranının 0,1 puan artarak yüzde 13, tarım dışı işsizlik oranının da 0,2 puan yükselerek yüzde 15,4 düzeyinde gerçekleşeceğini tahmin etti. Dr. KAYNAK, Haziran 2020 döneminde ihracatın Mayıs dönemine göre yüzde 35 oranında artarken, hammadde ithalatının yüzde 17, yatırım malları ithalatının ise yüzde 27 yükseldiğini kaydetti. Dr. KAYNAK, yine aynı dönemde, mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış sanayi üretim endeksinin 14,2 puan, imalat sanayisi kapasite kullanım oranının ise 3,4 puan arttığına dikkat çekerek “Tüm bunlar ekonominin yavaş da olsa toparlanmaya başladığının ve COVID-19’un hasarlarının giderilmeye başlandığının bir göstergesi olarak kabul edilebilir” dedi.
SPM Direktörü Prof. Dr. Serdar SAYAN gözetiminde, araştırmacı Dr. Pınar KAYNAK’ca yapılan tahminler; TÜİK’ce açıklanacak olan genel işsizlik oranı, tarım dışı işsizlik oranı, mevsimsel etkilerden arındırılmış tarım dışı işsizlik oranı, istihdam oranı ve sanayi istihdamı rakamlarını kapsıyor. Tahminler, bu göstergelerin kendi geçmiş değerleri ile GSYH ve Sanayi Üretim Endeksi’nin (SÜE) geçmiş değerlerini kullanarak gerçekleştirildi. SPM, Eylül-2020 “Sanayide Gelişmeler ve İstihdam Eğilimleri” çalışmasının sonuçlarını açıklarken, Haziran-2020 dönemine ait 10 Eylül’de ilan edilecek işsizlik oranı tahminini de kamuoyuyla paylaştı.
SPM çalışmasında Haziran-2020 döneminde mevsimsellikten arındırılmış tarım dışı işsizlik oranının ise 0,9 puan artarak yüzde 17,3 seviyesine tırmanmasının beklendiği bildirilerek, “Diğer yandan, istihdam oranının 0,8 puanlık bir artışla yüzde 42,2 seviyesine; sanayi istihdamının da 5 milyon 290 bin kişi düzeyine ulaşmasını bekliyoruz. Ancak, önceki bültenlerimizde altını çizdiğimiz gibi 2014 yılından bu yana çok başarılı tahminler yapmamıza izin veren modelimiz COVID-19 pandemisi gibi bir şokun işgücü piyasaları üzerindeki etkilerini öngörmeye elverişli değil. Dolayısıyla, COVID-19 şokuna bağlı olarak yayınladığımız tahminlerden sapmalar olması şaşırtıcı olmayacaktır” denildi.
Geniş tanımlı işsizlik oranı Mayıs-2020 döneminde geçen yıla göre 6,2 puan artarak yüzde 24,8 oldu
TÜİK’in Mayıs 2020 genel işsizlik oranını yüzde 12,9 olarak açıkladığı anımsatılan SPM çalışmasında, bu oranın hem bir önceki yılın aynı döneminden, hem de Nisan dönemi işsizlik oranından ise 0,1 puan yüksek olduğu ifade edildi. İşsiz sayısının geçtiğimiz yılın aynı dönemine göre yüzde 8 oranında daraldığı belirtilen SPM çalışmasında “Tarım dışı işsizlik oranı Nisan dönemine göre 0,3 puan artarak yüzde 15,2 seviyesinde seyretmiştir. Bu oran bir önceki yılın aynı döneminden 0,2 puan yüksektir. Genel işsizlik oranı ve tarım dışı işsizlik oranında Kasım 2012’den bu yana süregelen artış eğilimi devam etmektedir” görüşü dile getirildi.
TÜİK’in işsizlik oranını yüzde 12,9 olarak açıklamasına karşın; işsizlikteki gerçek tabloyu görebilmek için geniş tanımlı işsizlik oranlarına da bakılması gerektiği vurgulanan SPM çalışmasında, “Resmi hesaplarda işsiz olarak nitelendirilenler, verinin toplandığı tarihe kadar olan son dört haftada işe başvurup da iş bulamamış kişilerdir. Fakat, bu kişilerin yanı sıra son dört haftada işe başvurmamış ama çalışmaya hazırım diyen işsizler de vardır. İşte bu kişileri de hesaba katınca (geniş tanımlı) işsizlik oranı yüzde 24,8 olarak gerçekleşmektedir. Bu oranın Nisan dönemine göre 0,5 puan, geçen yılın aynı dönemine göre ise 6,2 puan arttığı görülmektedir” denildi.
Mayıs-2020’de imalat sanayisi kapasite kullanım Oranındaki düşüş durdu ve toparlanma başladı
SPM çalışmasında imalat sektöründe faaliyet gösteren firmaların yöneticilerinin TCMB İktisadi Yönelim Anketi’ne verdikleri yanıtlara göre hesaplanan “İmalat Sanayi Kapasite Kullanım Oranı”nın (KKO), Mayıs döneminde geçen yılın aynı ayına göre 13,7 puan azalarak yüzde 62,6 düzeyine düştüğüne dikkat çekilerek “Bu rakam Nisan 2020 dönemi imalat sanayi KKO seviyesinden 1 puan yüksektir. Mayıs 2020 döneminde imalat KKO’nun toparlanmaya başladığı görülmektedir” denildi.
Çalışmada imalat sanayisinin üç alt ana dalı olan tüketim malları, ara malları ve yatırım malları imalatları için kapasite kullanım oranlarındaki gelişmeler de analiz edildi. Buna göre Mayıs 2020’de tüketim malları imalatı alt sektöründeki kapasite kullanım oranı bir önceki aya göre 2,1 puan azalarak yüzde 56,3 seviyesine inerken, ara malları imalatı KKO yüzde 65,5’ten yüzde 64,5’e geriledi. Ancak yatırım malları imalatı KKO yüzde 51,4’ten yüzde 64,6’ya çıktı. SPM, “Tüketim ve ara malları KKO’ları azalmaya devam ederek son 11 yılın en düşük seviyelerine ulaşmışlardır. Diğer yandan, yatırım malları KKO’nun toparlanmaya başladığı gözlemlenmektedir” değerlendirmesinde bulundu.
SPM’nin Mayıs-2020 dönemi işsizlik verilerine yönelik diğer tespitleri ise şöyle:
İşgücü: Mayıs döneminde işgücü, bir önceki döneme göre yüzde 1 oranında artarak 29 milyon 684 bin kişi düzeyine çıkmıştır Geçen yılın aynı dönemine göre ise yaklaşık olarak yüzde 8,5 oranında bir daralma söz konusudur. Bu da 2 milyon 742 bin kişinin işgücünden çıktığını göstermektedir. Mevsim etkilerinden arındırılmış işgücü bir önceki döneme göre 32 bin kişi artarak 29 milyon 691 bin kişi düzeyine çıkmıştır. Bu da bir önceki döneme göre yüzde 0,1 oranında bir artış, geçen yılın aynı dönemine göre ise yüzde 8,4 oranında bir daralma olduğuna işaret etmektedir.İşgücüne Katılım Oranı: Mayıs 2020 toplam işgücüne katılım oranı (İKO) yüzde 47,6 olarak açıklanmıştır. Bu oran, Nisan döneminden 0,4 puan yüksek olmakla birlikte, geçtiğimiz yılın aynı döneminden ise 5,3 puan düşüktür. Diğer yandan, mevsim etkilerinden arındırılmış işgücüne katılım oranı bir önceki döneme göre sabit kalarak yüzde 47,6 olarak seyretmiştir. Bu oran geçen yılın aynı döneminden 5,3 puan düşüktür.
İstihdam: TÜİK Mayıs 2020 istihdam oranını yüzde 41,4 olarak açıklamıştır. Bu oran Nisan döneminden 0,3 puan yüksek, geçtiğimiz yılın aynı döneminden ise 4,7 puan düşüktür. İmalat sektöründe istihdam bir önceki döneme göre 73 bin kişi azalarak 4 milyon 843 bin kişi seviyesine gerilerken, madencilik ve taş ocakçılığı ile altyapı hizmetleri sektörlerinde toplam istihdam değişmemiştir. Bunlara paralel olarak, sanayi sektörü istihdamı Nisan dönemine göre 72 bin kişi azalmış ve 5 milyon 272 bin kişi olarak açıklanmıştır. Yıllık bazda imalat sektöründeki 294 bin kişilik azalma ile madencilik ve taş ocakçılığı ile altyapı hizmetleri sektöründe meydana gelen 9 bin kişilik artışa mukabil, sanayi istihdamı yıllık olarak 274 bin kişi azalmıştır.
[ Notu İndir]