SPM Seminer: "Gelişmişlik Göstergesi Olarak Gece Işıkları: İl Bazında GSYH Tahmini"
TOBB ETÜ Sosyal Politikalar Uygulama ve Araştırma Merkezi’nin düzenlediği seminerde, TEPAV'dan Seda Başıhoş "Gelişmişlik Göstergesi Olarak Gece Işıkları:İl Bazında GSYH Tahminleri" başlıklı çalışmasını sundu.
Seminer özeti:
Türkiye'de bölgesel gelişmişlik ve ekonomik büyüklük üzerine çalışan araştırmacılar, uzun zamandır il bazında veri eksikliğinden ötürü karşılaştırmalı ve tanımlayıcı analiz yapamamışlardır. Özellikle, iktisadi faaliyetlerin temel göstergesi olan GSYH, Türkiye'de 2001 yılından bu yana il bazında yayınlanmamıştır. Dolayısıyla bu çalışmada, ülkenin üçüncü temel idari birimleri düzeyinde GSYH serilerini elde etmek için farklı bir veri kaynağı olan "gece ışıkları uydu görüntüleri" kullanılmıştır. Çalışmanın iki temel amacı vardır: 1) Türkiye’nin geceleri uzaya yaydığı ışığın yoğunluğu ile reel GSYH’nin tahmin edilmesi 2) 2001 yılından beri yayınlanmayan il bazında milli gelirlerin gece ışıkları verisiyle hesaplanması. İl bazında ekonomik aktivitelerin büyüklüğünü tahmin ederken Sinir Ağı (Neural Network) algoritmasından yararlanılmıştır.
Çalışmanın sonuçlarına göre 2001 yılından 2013 yılına kadar Türkiye’nin büyüyen ekonomisine paralel olarak, illerin reel GSYH değerleri artmıştır. 2001-2013 yılları arasında en fazla büyüyen illerin, orta-yüksek gelirli iller olduğu görülmüştür. Türkiye’nin batısında yer alan, sanayi sektörü gelişmiş illerin büyümelerindeki yavaşlama ise çalışmanın bir diğer bulgusudur.
2001-2013 yılları arasında en fazla büyüyen il %146 ile Hatay olmuştur. 2001-2013 yılları arasında en fazla büyüyen ilk 10 ilin içinde 2001’den önce yakın zamanda il statüsüne kavuşan Yalova, Düzce ve Osmaniye de yer almıştır. 49 il, 2001-2013 yılları arasında Türkiye ortalamasının üzerinde büyürken, İstanbul ve Kocaeli’nin de içinde bulunduğu 32 il ortalamanın gerisinde kalmıştır. Buna göre, İstanbul en az büyüyen illerin arasında bulunmaktadır.
İllerin büyüme trendi, Türkiye’nin genel büyüme trendiyle oldukça benzer olmasına rağmen, küresel ekonomiyle bağlantısı kuvvetli olan İstanbul ve Kocaeli gibi endüstriyel şehirlerin 2008’deki küresel ölçekli krize daha duyarlı olduğu görülmüştür. 2008 küresel krizinden en fazla etkilenen illerden biri, İstanbul’dur. İstanbul’un GSYH’si 2008’den 2009’a %6,8 daralmıştır. 2009’daki dipten sonra 2010 yılındaki en yavaş toparlanma yine İstanbul’da gerçekleşmiştir (%5,7 büyüme). Ayrıca hızlı gelişim gösteren ikincil illerin, bu krizden daha az etkilendiği de gözlemlenmiştir. 2008 krizinden az etkilenen il ise Hatay olmuştur. Hatay ekonomisi 2009’den 2008’e sadece %0,4 daralmıştır.
2013 yılında en fazla hasılayı 117 milyar dolar (sabit 2005 dolar) ile İstanbul sahiptir. İstanbul’u yaklaşık 52 milyar dolar (sabit 2005 dolar) ile İzmir ve Ankara takip etmektedir. İstanbul 2013 yılında tek başına Türkiye’nin GSYH’nin 6’da 1’ni oluşturmaktadır. İlk üç sıradaki İstanbul, Ankara ve İzmir ise aynı yıl için Türkiye GSYH’nin yaklaşık 10’da 4’nü oluşturmaktadır.Çalışmada, en düşük GSYH değerine sahip olan il Ardahan (300 milyon dolar) olarak belirlenmiştir. Ardahan’ı yaklaşık benzer GSYH düzeyinde sırasıyla Bayburt, Tunceli, Hakkâri ve Iğdır izlemektedir.
Sunuma ulaşmak için [tıklayınız]
