Sanayide Gelişmeler ve İstihdam Eğilimleri, Ocak 2021
Pınar Kaynak, Araştırmacı
4 Ocak 2021
SPM’ye göre Ekim-2020’de tarım dışı işsizlik oranı 0,4 puan düşüşle yüzde 14,5’e gerileyebilir
- SPM: “EKİM-2020 DÖNEMİNDE İŞSİZLİK 0,2 PUAN AZALIŞLA YÜZDE 12,5 OLABİLİR”
- “EKİM-2020’DE İSTİHDAMI ETKİLEYEN DIŞ TİCARET GÖSTERGELERİNDE OLUMLU GELİŞMELER KAYDEDİLDİ”
-“AYNI DÖNEMDE MEVSİM VE TAKVİM ETKİSİNDEN ARINMIŞ SANAYİ ÜRETİM ENDEKSİ İLE İMALAT SANAYİSİ KAPASİTE KULLANIM ORANLARI DA YÜKSELDİ”
- “PANDEMİ DÖNEMİNDEKİ İSTİHDAM GELİŞMELERİNİ ANLAMLI BİR ÇERÇEVEYE OTURTABİLMEK İÇİN İKİ FARKLI GÖSTERGE HESAPLAMAYA BAŞLAMIŞTIK”
- “BUNA GÖRE EYLÜL 2020’DE ‘EĞRETİ OLMAYAN İSTİHDAM ORANI’ YÜZDE 26,6, ‘GENİŞ TANIMLI İŞSİZLİK ORANI’ YÜZDE 22,7 OLDU”
İşgücü piyasaları göstergelerine dair isabetli tahminleri ile tanınan Sosyal Politikalar Araştırma Merkezi (SPM), Ekim 2020 döneminde işsizlik oranının 0,2 puan azalarak yüzde 12,5’e ineceğini tahmin etti.
SPM, aynı dönemde tarım dışı işsizlik oranının 0,4 puan azalarak yüzde 14,5 düzeyine düşeceğini, mevsimsellikten arındırılmış tarım dışı işsizlik oranının ise 0,1 puan gerilemeyle yüzde 14,6 olacağını tahmin ederken, istihdam oranının ise yüzde 44,1 seviyesinde kalacağını öngördü. TÜİK, Ekim 2020 dönemine ait işgücü istatistiklerini 11 Ocak 2021-Pazartesi günü ilan edecek.SPM Araştırmacısı Dr. Pınar KAYNAK, Ekim 2020 döneminde ihracatın Eylül dönemine göre yüzde 8,4, yatırım malları ithalatının da yüzde 20 oranında arttığını; mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış sanayi üretim endeksinin 1,3 puan, imalat sanayisi kapasite kullanım oranının da 0,8 puan yükseldiğine dikkat çekerek “Bu göstergelerin, işgücü piyasaları göstergeleri üzerinde olumlu etkilerinin olması beklenebilir” dedi.
Pandemi dönemi için izlenmeye başlanan iki yeni işsizlik göstergesinde durum ne?
Pandemi dönemindeki istihdam gelişmelerini anlamlı bir çerçeveye oturtabilmek için hesaplamaya başladıkları iki farklı gösterge hakkında da bilgi veren Dr. KAYNAK, Eylül 2020 dönemine ilişkin ‘eğreti olmayan istihdam oranı’nı yüzde 26,6 bulduklarını ve bu oranın geçtiğimiz yılın aynı döneminden 1,3 puan düşük olmakla beraber Ağustos 2020 döneminden 0,4 puan daha yüksek hesaplandığını bildirdi. Dr. KAYNAK, “Diğer yandan eğreti olmayan istihdam oranının TÜİK tarafından açıklanan geleneksel istihdam oranının neredeyse yarısı kadar olması dikkate değer bir husustur” değerlendirmesinde bulundu. İstihdam gelişmelerini anlamlandırabilmek için hesapladıkları diğer gösterge olan ‘Geniş Tanımlı İşsizlik Oranı’nın ise Eylül 2020 döneminde yüzde 22,7 olarak gerçekleştiğini bildiren Dr. KAYNAK, bu oranın Ağustos dönemine göre 0,4 puan düşük olmakla birlikte, geçen yılın aynı dönemine göre ise 3,4 puan arttığını vurguladı.
‘SPM Direktörü Prof. Dr. Serdar SAYAN gözetiminde, araştırmacı Dr. Pınar KAYNAK’ca yapılan tahminler; TÜİK’ce açıklanacak olan genel işsizlik oranı, tarım dışı işsizlik oranı, mevsimsel etkilerden arındırılmış tarım dışı işsizlik oranı, istihdam oranı ve sanayi istihdamı rakamlarını kapsıyor. Tahminler, bu göstergelerin kendi geçmiş değerleri ile GSYH ve Sanayi Üretim Endeksi’nin (SÜE) geçmiş değerlerini kullanarak gerçekleştirildi. SPM, Ocak-2021 “Sanayide Gelişmeler ve İstihdam Eğilimleri” çalışmasının sonuçlarını açıklarken, Ekim-2020 dönemine ait 11 Ocak’ta ilan edilecek işsizlik oranı tahminini de kamuoyuyla paylaştı.
TÜİK’in 11 Ocak 2021-Pazartesi Tarihinde Açıklayacağı İşgücü Piyasası Verilerine Dair SPM Tahminlerinin Yönü
SPM çalışmasında Ekim 2020 döneminde sanayi istihdamının ufak bir artışla 5 milyon 587 bin kişi düzeyine ulaşmasını bekledikleri bildirilerek “Ancak önceki bültenlerimizde altını çizdiğimiz gibi 2014 yılından bu yana çok başarılı tahminler yapmamıza izin veren modelimiz COVID-19 pandemisi gibi bir şokun işgücü piyasaları üzerindeki etkilerini öngörmeye elverişli değil. Dolayısıyla, COVID-19 şokuna bağlı olarak yayınladığımız tahminlerden sapmalar olması şaşırtıcı olmayacaktır” değerlendirmesinde bulunuldu.
SPM: Geçen ayki bültenimizde yer alan işsizlik oranı tahminimiz TÜİK’in ilan ettiği rakam ile birebir örtüştü
Geçtiğimiz ay yayınladıkları bültende işsizlik oranlarında azalma beklentisi içinde olunduğu hatırlatılan SPM çalışmasında, “10 Aralık tarihinde açıklanan Eylül 2020 dönemi işsizlik oranı tahminimizle bire bir örtüşerek 0,5 puan azalmış ve yüzde 12,7 olarak açıklanmıştır. Diğer yandan tarım dışı işsizlik oranı da beklentimize paralel olarak 0,8 puan azalmış ve yüzde 14,9 olarak gerçekleşmiştir. MEA tarım dışı işsizlik oranı ise beklentimizin 0,1 puan üstünde kalarak yüzde 14,7 olarak seyretmiştir” denildi.
Eylül 2020 döneminde yüzde 12,7 olarak açıklanan genel işsizlik oranının Ağustos 2020 dönemi işsizlik oranından 0,5 puan, bir önceki yılın aynı döneminden ise 1,1 puan düşük olduğu ifade edilen SPM çalışmasında; işsiz sayısının geçtiğimiz yılın aynı dönemine göre yaklaşık yüzde 12,0 oranında daraldığı belirtildi. Tarım dışı işsizlik oranının ise Ağustos 2020 dönemine göre 0,8 puan azaldığı ve yüzde 14,9 düzeyine indiği kaydedilen çalışmada, bu oranın bir önceki yılın aynı döneminden 1,5 puan düşük gerçekleştiği anlatılarak “Genel işsizlik oranı ve tarım dışı işsizlik oranında Kasım 2012’den bu yana süregelen artış eğilimi ise devam etmektedir” analizine yer verildi.
SPM: Eylül-2020 döneminde geçen yıla göre yaklaşık 1,3 milyon kişi işgücünden çıktı
SPM’nin Eylül-2020 dönemi işsizlik verilerine yönelik diğer tespitleri ise şöyle:
İşgücü: Eylül döneminde işgücü, bir önceki döneme göre yüzde 0,1 oranında azalarak 31 milyon 724 bin kişi düzeyine çıkmıştır. Geçen yılın aynı dönemine göre ise yaklaşık olarak yüzde 4,0 oranında bir daralma söz konusudur. Bu da 1 milyon 282 bin kişinin işgücünden çıktığını göstermektedir. Mevsim etkilerinden arındırılmış işgücü bir önceki döneme göre 101 bin kişi artarak 31 milyon 144 bin kişi düzeyine çıkmıştır. Bu da bir önceki döneme göre yüzde 0,3 oranında bir artış, geçen yılın aynı dönemine göre ise yüzde 4,1 oranında bir daralma olduğuna işaret etmektedir.İşgücüne Katılım Oranı: Eylül 2020 toplam işgücüne katılım oranı (İKO) yüzde 50,5 olarak açıklanmıştır. Bu oran, Ağustos döneminden 0,1 puan, geçtiğimiz yılın aynı döneminden ise 3,0 puan düşüktür. Diğer yandan, mevsim etkilerinden arındırılmış işgücüne katılım oranı bir önceki döneme göre 0,1 puan artarak yüzde 49,6 olarak seyretmiştir. Bu oran geçen yılın aynı döneminden 3,0 puan düşüktür.
İstihdam: TÜİK Eylül 2020 istihdam oranını yüzde 44,1 olarak açıklamıştır. Bu oran Ağustos döneminden 0,2 puan yüksek, geçtiğimiz yılın aynı döneminden ise 2,0 puan düşüktür. İmalat sektöründe istihdam bir önceki döneme göre 62 bin kişi artarak 5 milyon 78 bin kişi seviyesine çıkarken, madencilik ve taş ocakçılığı ile altyapı hizmetleri sektörlerinde toplam istihdam 5 bin kişi azalmıştır. Bunlara paralel olarak, sanayi sektörü istihdamı Ağustos dönemine göre 57 bin kişi artmış ve 5 milyon 517 bin kişi olarak açıklanmıştır. Yıllık bazda imalat sektöründeki 38 bin kişilik azalma ile madencilik ve taş ocakçılığı ile altyapı hizmetleri sektöründe meydana gelen 10 bin kişilik artışa mukabil, sanayi istihdamı yıllık olarak 29 bin kişi azalmıştır.
İmalat sanayisinde kapasite kullanım oranlarındaki artış sürüyor
SPM çalışmasında imalat sektöründe faaliyet gösteren firmaların yöneticilerinin TCMB İktisadi Yönelim Anketi’ne verdikleri yanıtlara göre hesaplanan “İmalat Sanayi Kapasite Kullanım Oranı”nın (KKO), Eylül döneminde geçen yılın aynı ayına göre 1,7 puan azalarak yüzde 74,6 düzeyine indiği ifade edilerek “Bu rakam Ağustos 2020 dönemi imalat sanayi KKO seviyesinden 1,3 puan yüksektir. Eylül 2020 döneminde imalat KKO’daki toparlanmanın devam ettiği görülmektedir” denildi. Çalışmada imalat sanayisinin üç alt ana dalı olan tüketim malları, ara malları ve yatırım malları imalatları için kapasite kullanım oranlarındaki gelişmeler de analiz edildi. Buna göre Eylül 2020’de tüketim malları imalatı alt sektöründeki kapasite kullanım oranı bir önceki aya göre 1,5 puan artarak yüzde 71,4 seviyesine ulaşırken; ara malları imalatı KKO yüzde 75,1’den yüzde 76’ya, yatırım malları imalatı KKO yüzde 70,7’den yüzde 72,4’e çıktı. Dolayısıyla, tüm KKO’larda artış eğiliminin devam ettiği gözlemlendi.
SPM’NİN PANDEMİ SEBEBİYLE YENİ HESAPLAMAYA BAŞLADIĞI İKİ İSTİHDAM GÖSTERGESİ HAKKINDA:
Eğreti Olmayan İstihdam: TÜİK’in işsizlik verilerini uluslararası standartlara uygun biçimde toplamasına ve kamuoyunca yakından izlenen göstergeler olan işsizlik oranlarını uluslararası tanımları kullanarak hesaplamasına rağmen, pandeminin işgücü piyasaları üzerinde yarattığı benzeri görülmemiş etkiler işgücü ve işsizlik dinamiklerinde anomalilerin ortaya çıkmasına yol açtı. Bu anomalilere bağlı olarak, Türkiye (ve kimi başka ülkelerde) geleneksel tanımlara dayalı olarak hesaplanan resmi işsizlik oranları işgücü piyasalarındaki tabloyu sağlıklı olarak yansıtamaz hale geldi. SPM, mevcut literatürde sınırlı bir kullanıma sahip olan “eğreti istihdam” kavramından mülhem yeni bir gösterge tanımlayarak, 2020-Eylül ayında yayınlanan bültenden itibaren bu kavrama dayalı hesaplamalarını da yayınlamaya başladı. Eğreti olmayan istihdam kavramını tarım dışı işlerde, sosyal güvenlik kapsamında ve tam zamanlı çalışan kişilere atfen kullanacağız. Eğreti olmayan istihdam oranını ise “eğreti olmayan istihdam” da olan kişilerin kurumsal olmayan çalışma çağındaki (15 yaş üstü) nüfusa oranlayarak hesaplıyoruz.
Geniş Tanımlı İşsizlik: Pandemi döneminde işsizlikteki gerçek tabloyu görebilmek için geniş tanımlı işsizlik oranlarına da bakılmalıdır. Resmi hesaplarda işsiz olarak nitelendirilenler, verinin toplandığı tarihe kadar olan son dört haftada işe başvurup da iş bulamamış kişilerdir. Fakat bu kişilerin yanı sıra son dört haftada işe başvurmamış ama çalışmaya hazırım diyen işsizler de vardır. Bu sebeple 2020-Temmuz ayından itibaren SPM Bültenlerinde “geniş tanımlı işsizlik oranlarını” da hesaplayarak duyurmaya başladık.
[ Notu İndir]