Sanayide Gelişmeler ve İstihdam Eğilimleri, Temmuz 2020
Pınar Kaynak, Araştırmacı
4 Temmuz 2020
SPM’ye Göre Ekonomi ‘Normal’ Seyrinde Gitseydi Nisan-2020 Döneminde Genel İşsizlik Oranı 0,1 Puan Azalarak Yüzde 13,1 Olurdu
- SPM: “COVID-19 ŞOKUNA BAĞLI OLARAK TÜM GÖSTERGELER EKONOMİDE YAVAŞLAMAYI İŞARET EDİYOR”
- “BU YAVAŞLAMANIN NİSAN 2020 DÖNEMİ İŞSİZLİĞİNİ YUKARI YÖNLÜ ETKİLEYEREK, İŞSİZLİK ORANLARINDAKİ İYİLEŞMEYİ BASKILAMASI ŞAŞIRTICI OLMAYACAK”
- “NİSAN 2020 DÖNEMİNDE İSTİHDAM ORANI SON 8 YILIN EN DÜŞÜK SEVİYESİ OLAN YÜZDE 41,4’E GERİLEYEBİLİR”
- “SPM, BU AYDAN İTİBAREN TÜİK’CE YAYINLANMAYAN, GENİŞ TANIMLI İŞSİZLİK ORANINI DA KAMUOYUYLA PAYLAŞMAYA BAŞLAYACAK”
İşgücü piyasaları göstergelerine dair isabetli tahminleri ile tanınan Sosyal Politikalar Araştırma Merkezi (SPM), 10 Temmuz 2020-Cuma günü ilan edilecek Nisan-2020 dönemi işsizlik oranlarının, COVID-19 şoku yaşanmadan eğer normal seyrinde gidilseydi kayda değer biçimde azalacağını bildirdi.
Ancak; Nisan 2020 döneminde ihracatın Mart dönemine göre yüzde 33, hammadde ithalatının yüzde 29, yatırım malları ithalatının ise yüzde 17 oranında, mevsimsellikten arındırılmış sanayi üretim endeksinin ise 8,1 puan azaldığını bildiren SPM Araştırmacısı Dr. Pınar KAYNAK, “Tüm bunlar ekonomide bir yavaşlamanın göstergesi olarak sayılabilir. Bu değerlerin ne kadarının COVID-19’a bağlı sapmaları içerdiğini bire bir saptamak mümkün olmasa da, Nisan dönemi işsizlik oranlarını yukarı yönlü etkilemesi ve dolayısıyla işsizlik oranlarındaki iyileşmeyi baskılaması şaşırtıcı olmayacaktır” değerlendirmesinde bulundu.
Ellerindeki mevcut veriler ve modeli kullanarak yaptıkları tahminlere göre; Nisan-2020 döneminde işsizlik oranının 0,1 puan azalarak yüzde 13,1, tarım dışı işsizlik oranının ise 0,1 puan artarak yüzde 15,1 olarak gerçekleşeceğini tahmin ettiklerini bildiren SPM Araştırmacısı Dr. Pınar KAYNAK, “Ancak COVID-19 şokunun bu azalmayı baskılayacağını düşünüyoruz. Diğer yandan, 2014 yılından bu yana çok başarılı tahminler yapmamıza izin veren modelimiz COVID-19 pandemisi gibi bir şokun işgücü piyasaları üzerindeki etkilerini öngörmeye elverişli değil. Dolayısıyla, yayınladığımız tahminlerden ciddi sapmalar olması şaşırtıcı olmaz” dedi.
SPM: Nisan 2020 döneminde istihdam oranı son 8 yılın en düşük seviyesi olan yüzde 41,4’e gerileyebilir
Dr. KAYNAK, Nisan-2020 döneminde mevsimsellikten arındırılmış tarım dışı işsizlik oranının 0,7 puan artarak yüzde 15,8 seviyesine ulaşmasını; istihdam oranının ise 0,6 puan azalarak yüzde 41,4 düzeyine inip son 8 yılın en düşük seviyesini görmesini beklediklerini, sanayi istihdamının ise 5 milyon 456 bin kişi düzeyine ineceğini tahmin ettiklerini bildirdi ve “Ancak, COVID-19 şokuna bağlı olarak tahmin edilen değerlerden sapmalar olabileceğinin bir kez daha altı çizilmelidir” analizini dile getirdi.
SPM Direktörü Prof. Dr. Serdar SAYAN gözetiminde araştırmacı Dr. Pınar KAYNAK’ca yapılan, ekonomi normal seyrinde gitseydi istihdam piyasasında hangi rakamların açıklanabileceğine yönelik tahminler; TÜİK’ce açıklanacak olan genel işsizlik oranı, tarım dışı işsizlik oranı, mevsimsel etkilerden arındırılmış tarım dışı işsizlik oranı, istihdam oranı ve sanayi istihdamı rakamlarını kapsıyor. Tahminler, bu göstergelerin kendi geçmiş değerleri ile GSYH ve Sanayi Üretim Endeksi’nin (SÜE) geçmiş değerlerini kullanarak gerçekleştirildi. SPM, Temmuz-2020 “Sanayide Gelişmeler ve İstihdam Eğilimleri” çalışmasının sonuçlarını açıklarken, Nisan-2020 dönemine ait 10 Temmuz’da ilan edilecek işsizlik oranı tahminini de kamuoyuyla paylaştı.
Geçtiğimiz ay yayınlanan bültende genel ve tarım dışı işsizlik verilerinde azalma beklentisini dile getirdikleri anımsatılan SPM çalışmasında; 10 Haziran tarihinde açıklanan Mart 2020 dönemi işsizlik oranlarının bu tahminlere paralel olarak gerilediği ve sırasıyla yüzde 13,2 ve yüzde 15 olarak açıklandığı kaydedildi. Çalışmada mevsimsellikten arındırılmamış işsizlik oranlarının aksine, MEA tarım dışı işsizlik oranının ise 0,5 puan artarak yüzde 15,1 seviyesine çıktığı ifade edildi.
Çalışmanın sonuç bölümünde COVID-19 şokunun etkisine dikkat çekildi
Tahminlerinin; işsizlik normal seyrinde gitseydi Nisan 2020 döneminde işsizlik oranlarının kayda değer biçimde azalma yaşanacağı yönünde olacağına, ancak COVID-19 şokunun bu azalmayı baskılayacağını düşündüklerine ve geliştirdikleri tahmin modelinin COVID-19 gibi büyük bir şokun etkilerini kusursuz olarak yansıtamadığına işaret edilen SPM çalışmasının sonuç bölümünde şu ayrıntılara yer verildi:
“Nisan 2020 döneminde ihracat, Mart dönemine göre yüzde 33 oranında azalırken, hammadde ithalatı yüzde 29, yatırım malları ithalatı ise yüzde 17 oranında azalmıştır. Yine aynı dönemde MEA sanayi üretim endeksi 8,1 puan azalmıştır. Tüm bunlar ekonomide bir yavaşlamanın göstergesi olarak sayılabilir. Bu değerlerin ne kadarının COVID-19’a bağlı sapmaları içerdiğini bire bir saptamak mümkün olmasa da, Nisan dönemi işsizlik oranlarını yukarı yönlü etkilemesi ve dolayısıyla işsizlik oranlarındaki iyileşmeyi baskılaması şaşırtıcı olmayacaktır.”
İmalat sanayisi KKO, COVID-19 şokunun başlangıcı sayılan Mart 2020’de son 11 ayın en düşük düzeyine indi
SPM çalışmasında imalat sektöründe faaliyet gösteren firmaların yöneticilerinin TCMB İktisadi Yönelim Anketi’ne verdikleri yanıtlara göre hesaplanan “İmalat Sanayi Kapasite Kullanım Oranı”nın (KKO), Mart döneminde geçen yılın aynı ayına göre 1 puan artarak yüzde 75,3 düzeyinde seyrettiği anlatılarak, “Bu rakam Şubat 2020 dönemi imalat sanayi KKO seviyesinden 0,7 puan düşüktür. KKO, son 11 aylık dönemin en düşük seviyesini görmüştür” denildi.
Çalışmada imalat sanayinin üç alt ana dalı olan tüketim malları, ara malları ve yatırım malları imalatları için kapasite kullanım oranlarındaki gelişmeler de analiz edildi. Buna göre Mart 2020’de tüketim malları imalatı alt sektöründeki kapasite kullanım oranının bir önceki aya göre 0,6 puan azalarak yüzde 73,6 seviyesine indiği, yine aynı dönemde ara malları imalatı KKO’nun yüzde 76,1’den yüzde 75,7’ye gerilediği, yatırım malları imalatı KKO’nun ise yüzde 76,4’ten yüzde 76,5’e yükseldiği belirtildi ve “Dolayısıyla tüketim ve ara malları KKO’ları azalırken; yatırım malları KKO artmaya devam etmiştir” denildi.
Mart-2020 Döneminde İşgücü Verilerinde Neler Yaşandı?
SPM: “MART 2020 DÖNEMİNDE GENİŞ TANIMLI İŞSİZLİK YÜZDE 22,7 OLDU”
- “GENİŞ TANIMLI İŞSİZLİK, GEÇEN YILIN MART DÖNEMİNE GÖRE 3,1 PUAN ARTTI”
SPM çalışmasında TÜİK’in Mart 2020 genel işsizlik oranını yüzde 13,2 olarak açıkladığı anımsatılarak, bu oranın bir önceki yılın aynı döneminden 0,9 puan, Şubat dönemi işsizlik oranından ise 0,4 puan az olduğu ifade edildi. Çalışmada işsiz sayısının ise geçtiğimiz yılın aynı dönemine göre yüzde 12,6 oranında daraldığı vurgulanarak, tarım dışı işsizlik oranının Şubat dönemine göre 0,4 puan azalarak yüzde 15 olarak seyrettiği bildirildi ve bu oranın bir önceki yılın aynı döneminden 1,1 puan düşük olduğu anlatıldı. SPM, genel işsizlik oranı ve tarım dışı işsizlik oranında Kasım 2012’den bu yana süregelen artış eğilimine bir kez daha dikkat çekti. SPM, Mart 2020 dönemi verilerinin ilan edilmesiyle yoğunlaşan ‘Geniş Tanımıyla İşsizlik’ tartışmalarına da açıklık getirerek şu görüşleri savundu:
“Yukarıda bahsedilen işsizlik oranları TÜİK tarafından açıklanan resmi işsizlik oranlarıdır. Ne var ki, işsizlikteki gerçek tabloyu görebilmek için geniş tanımlı işsizlik oranlarına da bakılmalıdır. Resmi hesaplarda işsiz olarak nitelendirilenler, verinin toplandığı tarihe kadar olan son dört haftada işe başvurup da iş bulamamış kişilerdir. Fakat, bu kişilerin yanı sıra son dört haftada işe başvurmamış ama çalışmaya hazırım diyen işsizler de vardır. İşte bu kişileri de hesaba katınca (geniş tanımlı) işsizlik oranı yüzde 22,7 olarak gerçekleşmektedir. Bu oranın Şubat dönemine göre 1 puan, geçen yılın aynı dönemine göre ise 3,1 puan arttığı gözlenmektedir.”
SPM’nin Mart-2020 dönemi işsizlik verilerine yönelik diğer tespitleri ise şöyle:
İşgücü: Mart döneminde işgücü, bir önceki döneme göre yüzde 2,8 oranında daralarak 30 milyon 104 bin kişi düzeyine inmiştir. Geçen yılın aynı dönemine göre ise yaklaşık olarak yüzde 6,9 oranında bir azalma söz konusudur. Bu da 2 milyon 235 bin kişinin işgücünden çıktığını göstermektedir. Mevsim etkilerinden arındırılmış işgücü bir önceki döneme göre 1 milyon 35 in kişi azalarak 30 milyon 484 bin kişi düzeyine inmiştir. Bu da bir önceki döneme göre yüzde 3,3 oranında, geçen yılın aynı dönemine göre ise yüzde 6,8 oranında bir daralma olduğuna işaret etmektedir.
İşgücüne Katılım Oranı: Mart 2020 toplam işgücüne katılım oranı (İKO) yüzde 48,4 olarak açıklanmıştır. Bu oran, Şubat döneminden 1,5 puan, geçtiğimiz yılın aynı döneminden ise 4,5 puan düşüktür. Diğer yandan, mevsim etkilerinden arındırılmış işgücüne katılım oranı bir önceki döneme göre 1,7 puan azalarak yüzde 49 düzeyine gerilemiştir. Bu oran geçen yılın aynı döneminden 4,4 puan düşüktür.
İstihdam: TÜİK Mart 2020 istihdam oranını yüzde 42 olarak açıklamıştır. Bu oran Şubat döneminden 1,1 puan, geçtiğimiz yılın aynı döneminden ise 3,4 puan düşüktür. İmalat sektöründe istihdam bir önceki döneme göre 96 bin kişi azalarak 5 milyon 100 bin kişi seviyesine gerilerken, madencilik ve taş ocakçılığı ile altyapı hizmetleri sektörlerinde toplam istihdam 10 bin kişi artmıştır. Bunlara paralel olarak, sanayi sektörü istihdamı Şubat dönemine göre 85 bin kişi azalmış ve 5 milyon 508 bin kişi olarak açıklanmıştır. Yıllık bazda imalat ile madencilik ve taş ocakçılığı ile altyapı hizmetleri sektöründe meydana gelen 13’er bin kişilik artışa mukabil, sanayi istihdamı yıllık olarak 26 bin kişi artmıştır.
[ Notu İndir]